• Door: Melody Eveleens
• Leestijd: 8 minuten

De diepte in: de relatie tussen blaasgruis en voeding. Wat kun je doen met voeding en kruiden?

Blaasproblemen zoals blaasontstekingen en blaasgruis komen helaas regelmatig voor bij zowel honden als katten. Dit zijn vervelende klachten waarbij je dier pijn en ongemak heeft. Het achterhalen van de oorzaak en vervolgens de juiste behandeling opstarten kan lang duren én de klachten kunnen weer terugkomen. Wij zien vaak dat mensen op zoek gaan naar speciaal voer om hun dier te helpen, maar eigenlijk niet zo goed weten wat ze nu het beste kunnen doen.

Een van de punten waar mensen tegenaan lopen is het dilemma rondom het dieetvoer. Daar zitten vaak meer haken en ogen aan dan simpelweg van voer veranderen: want zijn die brokjes nu wel zo gezond en gaat dat ook daadwerkelijk helpen?

Wat is blaasgruis?

Bij blaasgruis worden er microscopisch kleine korreltjes gevormd in de urine van je hond of kat. Je kunt deze korreltjes het beste vergelijken met zand. Ze zijn erg pijnlijk en kunnen tot meer problemen leiden. De blaaswand raakt geïrriteerd en mogelijk ontstoken en er kunnen zich grotere stenen vormen. Dit kan gevaarlijk zijn, zeker voor mannelijke dieren door hun langere plasbuis. Niet kunnen plassen is levensbedreigend en moet als een spoedgeval worden behandeld.

Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor blaasgruis, zoals verkeerde voeding en te weinig vocht, maar er kan ook zeker een individuele gevoeligheid spelen.

Symptomen van blaasgruis

• Vaak kleine beetjes plassen
• Onzindelijkheid, in huis plassen
• Pijn bij het plassen, persen op urine
• Bloederige urine

Er bestaan verschillende soorten blaasgruis/blaasstenen. De aanpak van de verschillende soorten gruis kan heel anders zijn; het is daarom belangrijk dat de dierenarts goed uitzoekt om welke soort stenen het gaat.

De meest voorkomende stenen zijn struviet en calciumoxalaat. Hier zullen we dit artikel vooral op focussen.

Andere soorten zijn bijvoorbeeld:

Uraat
Hierbij gaat het vaak om hondenrassen die urinezuur niet goed kunnen omzetten en daarmee dit soort gruis kunnen ontwikkelen. De Dalmatiër, Engelse Bulldog en Shih tzu zijn rassen die hier gevoelig voor kunnen zijn.

Cystine
Deze komen niet zo vaak voor en nog niet alles is bekend over de oorzaak. Er wordt een verhoogde concentratie cystine in de urine gevonden en in zure urine kunnen dan stenen gevormd worden. Ook hier zijn bepaalde rassen genetisch gevoeliger: Basset, Autralian Cattle Dog, Bullmastiff, Chihuahua en de Teckel.

Struviet vs. oxalaat

Bij honden kan een blaasontsteking de oorzaak zijn van struvietgruis. Bij katten is minder vaak sprake van een bacteriële blaasinfectie en is het vaker andersom: de aanwezigheid van gruis zorgt voor een blaasontsteking. Een andere belangrijke oorzaak bij katten is stress.

Zoals gezegd ontstaan struvietstenen bij honden door een blaasontsteking. Naast het gruis, moet dan ook de infectie behandeld worden. Afhankelijk van de situatie hoeft dit niet altijd met antibiotica te gebeuren. Er zijn ook natuurlijke stoffen die goed kunnen helpen.

De zuurgraad van de urine

De pH van de urine is een belangrijke factor in het eventueel vormen van gruis. De normale pH van kattenurine is tussen de 6 en 6,5. Een lagere pH (en dus een hogere zuurgraad) kan tot oxalaatvorming leiden. Basische urine, met een pH boven de 7,2, kan struvietvorming geven.

Dit is een van de redenen dat als je blaasgruisvoer tegen struviet geeft aan een dier met oxalaatgruis, de klachten juist kunnen verergeren. Oxalaatstenen zijn niet met een dieet op te lossen, regelmatig wordt hier een operatie geadviseerd.

Komt een baasje bij de dierenarts

Meestal gaat het zo: een bezorgd baasje komt met een hond of kat met plasproblemen bij de dierenarts. Daar wordt duidelijk dat hun dier blaasgruis heeft. Soms komt er vervolgonderzoek, maar vaak leiden hogere kosten en tijdsdruk ertoe dat hiervan wordt aggezien. Meestal wordt er dan naar (dure) dieetbrokjes gegrepen, bij voorkeur het merk dat de dierenarts zelf verkoopt.

Het idee achter dieetbrokjes tegen struviet is dat ze werken door middel van het eerder genoemde aanzuren van de urine, en het beperken van mineralen die onderdeel uit kunnen maken van de stenen (magnesium, fosfor, ammonium).

Ook andere ingrediënten kunnen worden toegevoegd zoals DL-methionine. Dit is een synthetische vorm van methionine, een zeer belangrijk en essentieel aminozuur voor je kat. Het zit van nature in vlees. In voeding op basis van granen (zoals een groot deel van de brokken) moet het dus met kunst- en vliegwerk worden toegevoegd. Het heeft als effect dat het een verzurende stof is, maar het is het beste als het in de natuurlijke vorm uit dierlijke eiwitten opgenomen wordt. De synthetische variant kan bijwerkingen geven.

Het probleem met dieetbrokjes

Helaas passen brokjes niet altijd in een soortspecifieke, natuurlijke voedingsvisie. Sommige honden doen het prima op brokjes, dus dit hoeft niet altijd een probleem te zijn, maar juist bij urinewegproblemen kunnen flink bewerkte voedingsmiddelen zoals brokjes wel een probleem gaan vormen.

Juist als dieren ziek zijn, hebben zij behoefte aan hoogwaardige kwaliteit voeding, en zeker carnivoren zeker voor moet dat voer ook goede kwaliteit vlees bevatten. Dit levert de aminozuren en die zijn nodig voor het herstel van het lichaam en het in stand houden van talloze processen in het lichaam.

Veel brokken daarentegen hebben als basis rijst of graan (vaak mais of iets met gluten zoals tarwe). Qua vlees wordt er meestal een mindere kwaliteit gebruikt zoals vleesmeel of dierlijke bijproducten. Dit soort minderwaardige voedingsmiddelen dragen weinig bij aan herstel en het gezond houden van het lichaam.

Functionele voeding daarentegen voegt wat toe: het bevat hoge concentraties aan nuttige stoffen zoals aminozuren, vitaminen en mineralen. Voor carnivoren zoals honden en katten is een goede kwaliteit vlees de belangrijkste vorm van functionele voeding. Afhankelijk van het dier kunnen sommige plantaardige stoffen ook een belangrijke functie hebben.

Rijst, mais en tarwemeel zijn enorm hoog in koolhydraten en echte carnivoren zoals honden en met name katten kunnen hier niet zoveel mee. Ze zijn simpelweg niet gemaakt om dit in hoge hoeveelheden te verteren. Sterker nog: als dit soort stoffen in te hoge mate aanwezig zijn in de voeding kan het allerlei negatieve effecten hebben, waaronder meer laaggradige ontstekingen in het lichaam.

Typisch genoeg heeft een hoog zetmeelgehalte (bijvoorbeeld door de verwerkte granen) juist helemaal geen verzurend dieet. Een eiwitrijk dieet is daar juist meer geschikt voor. Een eiwitbeperkend dieet is in veel gevallen een achterhaald idee. Eiwitten zorgen voor herstel in het lichaam en zijn bij ziekte hard nodig.

Naast de hoofdingrediënten zitten er in zwaar bewerkte voeding vaak ook allerlei hulpstoffen die het lichaam belasten omdat ze verwerkt moeten worden, maar geen voedingswaarde leveren.

Het belang van vocht

In de meeste gevallen wordt er bij een dieetvoer naar brokjes gegrepen en bij urinewegproblemen is dit een extra probleem. Brokken bevatten een zeer laag vochtpercentage van 6 tot 10%. Meer natuurlijke voeding zoals vers vlees (of prooidieren) bevat 70% of meer. En juist bij klachten zoals blaasgruis is veel vocht nodig om de urinewegen door te spoelen. In het geval van een ontsteking krijgen bacteriën minder kans, in het geval van gruis helpt het om dit uit te plassen.

Het is mijn persoonlijke idee dat we zo veel urinewegproblemen bij dieren zien omdat ze hoofdzakelijk droge brokjes met ontzettend veel koolhydraten en inferieure kwaliteit vlees en eiwit eten, dag in dag uit.

Dieetbrokjes zijn vaak niet geschikt om langdurig te geven: wij zien veel dieren waarbij er op den duur andere problemen ontstaan, zoals voedselintoleranties en huidproblemen. Blaasgruisbrokjes geven op langere duur vaak een terugval in de klachten. Gelukkig zijn er nog andere behandelmogelijkheden.

Wat dan wel te voeren?

Als een voorgeschreven blaasgruisdieet nodig is, kies dan in ieder geval voor natvoer. Neem een variant met ‘echte’ ingrediënten waarbij duidelijk op het etiket vermeld staat wat voor vlees er gebruikt is dat geen bijproducten bevat. Granen horen hier niet in thuis.

Gelukkig zijn er steeds meer merken die vanuit hun visie een natuurlijke, goede voeding maken die past bij de aanpak van struvietstenen. Denk aan merken met vers vlees, maar ook soorten natvoer of gestoomd vlees op zo natuurlijk mogelijke basis.

Kijk hier voor een overzicht van goede merken natvoer voor katten.

Om maar aan te geven dat er ook zeker meer mogelijkheden zijn dan het eerste de beste bekende merk met twijfelachtige samenstelling dat geadviseerd wordt.

Andere maatregelen en preventie

Voorkomen is natuurlijk altijd beter dan genezen. We zijn al uitgebreid ingegaan op het belang van gezonde voeding. Voeding is altijd de basis voor een goede gezondheid. Andere factoren die kunnen bijdragen aan het voorkomen of verminderen van klachten zijn:

• Pak overgewicht aan
  Er is bij zowel honden als katten een aantoonbare relatie tussen overgewicht en blaasproblemen (blaasontsteking en blaasgruis).
• Voorkom stress
  Ook stress is een belangrijke factor (voor katten zelfs de belangrijkste!) voor het ontwikkelen van blaasproblemen.
• Zorg voor een goede vochtopname
  Vocht is een belangrijke component in de voeding, maar ook daarbuiten is het goed om je dier te stimuleren meer te drinken om de blaas door te spoelen. Je kunt meer waterbakjes en fonteintjes op verschillende plekken in huis te plaatsen. Ook kun je bottenbouillon maken en daar wat van toevoegen aan het water. Maak de bakjes regelmatig schoon.
• Vaak plassen
  Gruis en ontstekingen kunnen zich lekker gaan ophopen als de blaas niet voldoende geleegd wordt. Honden moeten voldoende vaak hun plas kunnen doen en dat betekent uitlaten, ten minste 4-5 keer per dag. Voor katten is het belangrijk dat de plasvoorzieningen in orde zijn: 1 kattenbak plus 1 extra per kat, vaak schoonmaken (scheppen én uitsoppen/vulling vervangen), een prettige plek, een fijne vulling en een goede vorm (niet afgesloten).
• Voor katten: vaker voeren
  Katten zijn niet gemaakt om 2x per dag een grote maaltijd te eten. Voor hen is het veel beter om zeer regelmatig kleinere beetjes te eten. Als je vlees of natvoer geeft, helpt dit ook met de vochtinname, maar het is voor de hele fysiologie van de kat beter om vaker kleine beetjes te eten. Het lijkt zelfs een positief effect op de pH te hebben.
• Kom in actie en zorg voor snelle verlichting
  Blaasproblemen moeten serieus genomen worden, want het doet zeer. Overleg met de dierenarts wat de beste aanpak is voor zowel snelle als langdurige aanpak van de klachten. Mogelijk is pijnstilling nodig en ook hier zijn natuurlijke opties.
• Natuurlijk urine aanzuren
  Je kunt, als de urine zuurder moet, ook werken met biologische troebele appelazijn en/of cranberry.
• Extra vetzuren
  Extra vetzuren kunnen ook onderdeel uitmaken van de aanpak. Zeker teunisbloemolie kan, door de aanwezigheid van gamma-linoleenzuur, helpen de slijmvliezen in de blaas te herstellen.

Kruiden voor een gezonde blaas

Kruiden kunnen onderdeel uitmaken van het behandelplan om de blaas te ondersteunen en schoon te houden. Er zijn zelfs kruiden die helpen gruis te verkleinen zodat het uitplassen makkelijker gaat!

Solidago virgaurea (guldenroede) ondersteunt een gezonde vochthuishouding. Solidago is een goed onderzocht kruid dat onder andere een diuretisch en ontstekingsremmend effect heeft.

Arctostaphylos uva ursi (beredruif) helpt de urinewegen schoon te houden. Daarnaast is het door de looistoffen en de ursolzuur, hyperoside en arbutine ook verzachtend. Het werkt antibacterieel, ontstekingsremmend en samentrekkend op de urinewegen.

Betula pendula (berk) bevordert een gezonde vochthuishouding. Uit onderzoek blijkt dat het de urinevorming, afscheiding van urine en afvalstoffen helpt, en het volume van urine verhoogt.

Echinacea purpurea (rode zonnehoed) is een bekend kruid om op brede wijze het immuunsysteem te ondersteunen en infecties tegen te gaan.

Orthosiphon stamineus (kattensnor) wordt ook wel stenenbreker of Java thee genoemd. Het heeft een rijke geschiedenis en wordt gebruikt bij allerlei urinewegaandoeningen, waaronder infecties en blaas- en niergruis.

Hydrastis canadensis extract (Canadese geelwortel) bevat de krachtige inhoudsstoffen hydrazine en berberine. Het verhoogt de weerstand in de blaas.

Berberis vulgaris (zuurbes) ondersteunt de spijsvertering en heeft een antimicrobiële activiteit: het werkt ziekteverwekkende bacteriën, schimmels en virussen buiten de deur te houden.

Uncaria tomentosa (kattenklauw) heeft een breed, ondersteunend effect. Naast het onderhouden van een normale weerstand verzorgt kattenklauw het slijmvlies.

Heb je vragen over blaasproblemen bij je hond of kat?
Stuur ons een mail of bel naar het gratis dierenartsenspreekuur iedere maandag, woensdag of vrijdag van 9.00 -10.00 op telefoonnummer 023-5348469.

Bronnen
Dodds, W. Jean, Canine Nutrigenomics

ESCOP Monographs, The Scientific Foundation for Herbal Medicinals Products

Bone, K., Mills, S., Principles and Practice of Phytotherapy

Fediaf Nutritional Guidelines

Mazereel, C., Mineralen ter preventue van struviet- en calciumoxalaatblaastenen bij de kat (PDF)

feline-nutrition.org

Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van een dierenarts.

Door de strenge Europese Claimsverordening mogen wij maar zeer beperkt informatie geven over de werking van producten.

Heb je vragen over onze producten of de toepassing ervan? Neem dan contact met ons op. Ons team van natuurgeneeskundig therapeuten en holistisch dierenarts adviseert je graag.