Bij de berk geldt dat er meerdere soorten zijn, die vaak lastig uit elkaar te houden zijn. Voor de twee soorten die in Nederland in het wild groeien valt dat overigens wel mee. In deze blog behandel ik beide soorten, te weten de ruwe berk (Betula pendula) en de zachte berk (Betula pubescens). In ga beginnen met de algemene eigenschappen en benoem daarna de verschillen.
Berken (de Nederlandse soorten tenminste) hebben een (min of meer) witte, afbladderende schors, wat ze heel herkenbaar maakt.
Familie
De berk hoort tot de berkenfamilie (Betulaceae). Deze familie van bladverliezende struiken en bomen wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van katjes, die zowel bij de vrouwelijke als bij de mannelijke bloeiwijze ontstaan.
De berkenfamilie kent tientallen soorten en is daarmee een kleine plantenfamilie. Geen van deze soorten wordt echt oud; 100 jaar is wel zo’n beetje het maximum (boomsoorten uit sommige andere families kunnen honderden jaren oud worden, sommige soorten zelfs 1000 jaar of meer).
Relaties met andere organismen
Planten en bomen die zich snel vestigen, groeien doorgaans hard en hebben veel licht nodig. Zulke organismen worden pioniers genoemd. Vaak breiden ze zich snel uit, maar bij concurrentie met andere soorten, die vaak meer schaduw accepteren, leggen ze al gauw het loodje.
Berken zijn onder de bomen klassieke pioniers. Ze vestigen zich snel, groeien snel en hebben veel licht nodig. Zodra meer schaduwresistente soorten hun intrede doen, zoals esdoorns of beuken, kunnen er geen nieuwe berken meer groeien omdat ze te weinig licht krijgen.
Berken bevatten betuline in de stam die de boom beschermt tegen vraat van knaagdieren en insecten. Eenmaal dood houdt deze bescherming op en verteert de berk snel.
Net als veel andere boomsoorten vormen ook berken een symbiotische relatie met bepaalde soorten (mycorrhiza-)schimmels. Zo’n symbiotische relatie is een samenwerking tussen verschillende soorten waarbij voedingsstoffen worden uitgewisseld. Beide soorten hebben hier profijt van.
De vliegenzwam is zo’n mycorrhiza-schimmel die met name bij berken te vinden is en hier een symbiotische relatie mee heeft.
Toepassingen voor de gezondheid
Berk is in de kruidengeneeskunde een typische voorjaarsreiniger. Hij wordt vaak ingezet tijdens reinigingskuren om de nieren te helpen met het afvoeren van afvalstoffen.
Ook het sap van de berk, dat gewonnen kan worden bij een bepaalde manier van snoeien, wordt gebruikt. Het staat bekend als ondersteuning bij reumatische klachten en als bloedzuiveraar. Het zogenaamde berkenwater wordt in de lente van de boom afgetapt.
Er wordt ook een gemmotherapeutisch middel van verschillende berkensoorten gemaakt, hierbij worden de knoppen gebruikt.
De boom is rijk aan flavonoïden, quercetine, rutine en flavonolen (zoals catechine).
Eigenschappen
- Urine-afdrijvend zonder de nieren te prikkelen
- Verhoogde doorspoeling van de urinewegen
- Helpt bij kleine niersteentjes en verwijdert kleine niersteentjes en gruis.
- Verhoogt de afdrijving van urinezuur.
- Het kan ook uitwendig worden toegepast als haarwater bij roos en haaruitval
Indicaties
- Oedemen
- Preventie van nier- en blaasstenen
- Preventie van blaasontstekingen
- Artrose en artritis
- Voorjaarskuren
Let altijd op bij kruiden dat het interacties kan hebben met medicatie, ziekte en dracht en lactatie; raadpleeg daarvoor altijd een deskundige.
Wil je berk voor je dier gebruiken?
Als je vragen hebt, helpen we je graag verder.
Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van een dierenarts.
Door de strenge Europese Claimsverordening mogen wij maar zeer beperkt informatie geven over de werking van producten.
Heb je vragen over onze producten of de toepassing ervan? Neem dan contact met ons op. Ons team van natuurgeneeskundig therapeuten en holistisch dierenarts adviseert je graag.
