Scutellaria baicalensis, deze tongbreker is een heel waardevol kruid! Scutellaria is ook bekend onder de namen Baikal skullcap, glidkruid of huáng qín. Het wordt veel gebruikt in de Chinese Geneeskunde.
Dit kruid kent een lange historie qua gebruik: al eeuwenlang wordt het toegepast als natuurlijke stemmingsverbeteraar en voor andere doeleinden. Zo werd het ook voor middel tegen rabiës (hondsdolheid) gebruikt, hoewel het ook waarschijnlijk is dat mensen rabiës en epilepsie door elkaar haalden.
Verschil tussen de soorten
Scutellaria is een geslachtsnaam binnen de familie van de munt. Deze groep planten wordt ook wel Skullcaps genoemd. De naam Scutellaria komt van het Latijnse ‘scutella’, wat klein schoteltje of schaaltje betekent en verwijst naar de bloemkelk.
Voor de werking is belangrijk om de juiste soort Scutellaria te hebben; er zijn namelijk wel 200 verschillende soorten die ‘Skullcap’ heten. Zo is er verwarring mogelijk met de Scutellaria laterifolia, ook wel Amerikaans glidkruid genoemd. Deze heeft vergelijkbare therapeutische eigenschappen, maar net andere inhoudsstoffen. Amerikaans glidkruid wordt gebruikt voor de kalmerende eigenschappen en bij epilepsie.
Scutellaria baicalensis
Bij Scutellaria baicalensis ligt de nadruk op antiallergische werking.
Scutellaria baicalensis komt voor in streken van Siberië tot aan China. Het is een van de 50 kernkruiden in de TCM (Traditional Chinese Medicine) en wordt getypeerd als een ‘blussend kruid’. De wortel is het meest gebruikte deel van de plant en wordt door Chinese kruidenspecialisten al eeuwen toegepast bij de behandeling van ‘branderige’ en ‘vurige’ aandoeningen, zoals koorts, brandend maagzuur, artritis en geïrriteerde luchtwegen.
Het kruid staat echter ook bekend om de werking bij allergische reacties zoals hooikoorts. Er zijn in China houten tabletten uit de tweede eeuw gevonden waar Scutellaria op genoemd wordt als kruid tegen allerlei kwaaltjes.
Scutellaria baicalensis bevat verschillende inhoudsstoffen zoals wogonine, flavonoïden (scutellarine, scutellarëine, baicaline, baicaleine), etherische oliën (limoneen, terpineol, bètahumuleen, caryophylleen) en tannines.
Niet uit China
Omdat Scutellaria baicalensis zo populair is in China, wordt het daar ook veel geteeld. Nu kunnen we het natuurlijk importeren, maar dat is om meerdere redenen niet ideaal. Zo ben je afhankelijk van allerlei factoren (zoals de Covid-pandemie heeft laten zien met import en export van allerlei middelen), wordt er soms anders omgegaan met bestrijdingsmiddelen of het doorstralen van kruiden voor de houdbaarheid, en zijn de arbeidsomstandigheden niet altijd in orde. En dan hebben we daarbij natuurlijk ook nog het milieubelastende transport vanaf de andere kant van de wereld.
Daarom zijn wij gaan samenwerken met een biologische kruidenteler in Zeeland. Hij laat speciaal voor De Groene Os Scutellaria baicalensis op Zeeuwse bodem groeien! Dat was pionieren, maar de kwaliteit is fantastisch én veel duurzamer.
Wat doet Scutellaria?
Scutellaria baicalensis staat bekend om haar anti-allergene en anti-infectieuze werking.
Dit kruid is in staat om de afgifte van histamine te remmen en werkt daarmee als een natuurlijk antihistaminicum. In 2003 is onderzoek gedaan naar de rol van een aantal bestanddelen (waaronder wogonine) uit Scutellaria baicalensis op histamine, leukotrine en immunoglobuline E (IgE). Hieruit kwam naar voren dat deze stoffen een remmende werking hebben op histamine, leukotrine en IgE. Daarmee verminderen ze de symptomen van een allergische reactie.
Naast deze werking heeft Scutellaria baicalensis een stabiliserend effect op de mestcellen. Mestcellen hebben een belangrijke functie in het vormen, opslaan en afgeven van ontstekingsmediatoren.
Naast de remmende werking op ontstekingsmediatoren heeft Scutellaria baicalensis ook een antibacteriële, antifungale en antivirale werking. In vitro is activiteit aangetoond tegen meningococcus, staphylococcus aureus, streptococcus en nog veel andere bacteriën. Daarnaast is een waterig extract effectief tegen verschillende huidschimmels. Deze verschillende anti-infectieuze werkingen worden vooral toegeschreven aan het bestanddeel baicaleine. Er zijn een aantal onderzoeken geweest naar het effect van Scutellaria baicalensis en de ontwikkeling van HIV.
Andere beschreven werkingen zijn een ontkrampend en kalmerend effect, hoewel deze eigenschappen beter onderzocht zijn bij Scutellaria laterifolia (Amerikaans glidkruid).
Aan het bestanddeel baicaline wordt een anticarcinogene (kankerbestrijdende) werking toegeschreven. Mogelijk heeft dit te maken met de sterke vrije radicaalvangende functie en het beschermende effect op het epitheelweefsel (afdeklaag voor alles wat met de buitenlucht in aanraking komt zoals huid, binnenkant van de ademhalingsorganen en maag) en het cardiovasculaire stelsel (de bloedcirculatie binnen het lichaam). Er wordt gesuggereerd dat het cellen beschermt tegen stressgerelateerde schade.
Toepassingen bij dieren
De meest in het oog springende toepassing van Scutellaria baicalensis is die bij allergieën. Overigens kun je Scutellaria baicalensis bij alle histaminereacties toepassen, bijvoorbeeld ook bij een insectensteek. Het meest bekend is het gebruik bij pollenallergie (hooikoorts), maar het is ook effectief gebleken bij huideczeem, voedingsallergie en urticaria. Toepassing van Scutellaria baicalensis bij overgevoeligheidsreacties is puur symptomatisch: het controleert de allergische reactie, maar zorgt er niet voor dat deze de volgende keer minder wordt. Er zullen dus andere middelen moeten worden ingezet om het immuunsysteem te versterken en de slijmvliesbarrière te herstellen.
Bij luchtwegklachten waarbij het immuunsysteem een belangrijke rol speelt, zoals astmatische bronchitis, kun je Scutellaria toepassen vanwege de remmende werking op de ontstekingsmediatoren in combinatie met de anti-infectieuze werking.
Scutellaria baicalensis kan onderdeel uitmaken van de behandeling bij IBS (Irritable Bowel Syndrome). Dit is een complex probleem waarbij een ontstekingsbeeld en overgevoeligheidsreacties vaak een rol spelen.
In Aziatische landen is Scutellaria bekend vanwege de ontkrampende en sedatieve werking. Mogelijk kent dit zijn toepassingen bij cardiovasculaire aandoeningen. Naar deze toepassingen is meer onderzoek nodig.
Bijwerkingen en wanneer niet te gebruiken
Er is weinig onderzoek gedaan naar de precieze werkzame dosering en toxiciteit. Er zijn daarmee ook weinig bijwerkingen gerapporteerd. Sporadisch wordt duizeligheid genoemd. Wel is het zeer belangrijk de juiste soort Scutellaria te gebruiken aangezien niet alle soorten geschikt zijn voor consumptie. Door het gebrek aan onderzoek wordt gebruik bij drachtige en lacterende dieren afgeraden.
Wil je glidkruid voor je dier gebruiken?
Als je vragen hebt, helpen we je graag verder.
Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van een dierenarts.
Door de strenge Europese Claimsverordening mogen wij maar zeer beperkt informatie geven over de werking van producten.
Heb je vragen over onze producten of de toepassing ervan? Neem dan contact met ons op. Ons team van natuurgeneeskundig therapeuten en holistisch dierenarts adviseert je graag.
Bronnen
Bone, K., Mills, S., Principles and Practice of Phytotherapy, 2013, Elsevier Ltd,ISBN:9780443069925.
Jung HS, Kim MH, Gwak NG, Im YS, Lee KY, Sohn Y, Choi H, Yang WM. Antiallergic effects of Scutellaria baicalensis on inflammation in vivo and in vitro. J Ethnopharmacol. 2012 May 7;141(1):345-9. doi: 10.1016/j.jep.2012.02.044. Epub 2012 Mar 3. PubMed PMID: 22414480.
Lim BO. Effects of wogonin, wogonoside, and 3,5,7,2′,6′-pentahydroxyflavone on chemical mediator production in peritoneal exduate cells and immunoglobulin E of rat mesenteric lymph node lymphocytes. J Ethnopharmacol. 2003 Jan;84(1):23-9. PubMed PMID: 12499072.
Zhu, Y, Chinese Materia Medica: Chemistery, Pharmacology and Applications, 1998, CRC Press, ISBN: 9789057022852
Russo, EB., Hou, J., The Healing Power of Chinese Herbs and Medical Recipes, 2012, Routledge, ASIN:B00ABM3NX8
Li-Weber M. New therapeutic aspects of flavones: the anticancer properties of Scutellaria and its main active constituents Wogonin, Baicalein and Baicalin. Cancer Treat Rev. 2009 Feb;35(1):57-68. doi: 10.1016/j.ctrv.2008.09.005. Epub 2008 Nov 11. Review. PubMed PMID: 19004559.
Huang Y, Tsang SY, Yao X, Chen ZY. Biological properties of baicalein in cardiovascular system. Curr Drug Targets Cardiovasc Haematol Disord. 2005 Apr;5(2):177-84. Review. PubMed PMID: 15853750.
Seki T, Morohashi M. Effect of some alkaloids, flavonoids and triterpenoids, contents of Japanese-Chinese traditional herbal medicines, on the lipogenesis of sebaceous glands. Skin Pharmacol. 1993;6(1):56-60. PubMed PMID: 8489776.
Tilford, G, Wulff, M. Herbs for Pets: the natural way to enhance your pet’s life, 2009, Fox Chapel Publishing, ISBN 978-1-933958-78-1
Wynn, S, Fougère, B, Veterinary Herbal Medicine, 2007, Mosby Elsevier, ISBN-13 978-0323-02998-8
Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van een dierenarts.
Door de strenge Europese Claimsverordening mogen wij maar zeer beperkt informatie geven over de werking van producten.
Heb je vragen over onze producten of de toepassing ervan? Neem dan contact met ons op. Ons team van natuurgeneeskundig therapeuten en holistisch dierenarts adviseert je graag.
