In het najaar en in de winter kunnen we de klok erop gelijk zetten: de hulpvragen over hoestende, snotterende en benauwde paarden stromen binnen. Blijkbaar zijn paarden erg gevoelig op de luchtwegen. Een van de meest voorkomende luchtwegaandoeningen bij het paard is RAO (Recurrent Airway Obstruction), een allergische aandoening die verband houdt met schimmel en stof.
Wat is RAO precies en wat kunnen we eraan doen?
Anatomie van de luchtwegen
Ingeademde lucht komt via de neusholte en luchtpijp in de longen en bronchiën. De bronchiën vertakken zich steeds kleiner in bronchiolen en uiteindelijk in de longblaasjes. In de longblaasjes vindt uiteindelijk de gasuitwisseling plaats.
Slijmvlies
Het lichaam kent een aantal manieren om de luchtwegen vrij te houden van bacteriën, virussen, schimmels en irriterende stoffen, zoals fijnstof en dampen van bijvoorbeeld ammoniak.
Als eerste zal het lichaam proberen om zaken die niet in de luchtwegen thuishoren buiten de deur te houden met kleine trilhaartjes. Deze kunnen een soort zwiepbeweging maken waardoor (grof) stof naar buiten kan worden gewerkt. Je paard kan gaan niezen of hoesten als mechanisch verdedigingsmechanisme. Ook gezond slijmvlies is een uitstekende barrière om indringers (zoals bacteriën en virussen) uit de bloedbaan (en dus uit het lichaam) te houden en infecties te voorkomen.
Geïrriteerd slijmvlies (van binnenuit door verkeerde voeding of van buitenaf door irriterende stoffen of onvoldoende frisse lucht) is op de lange duur niet meer gezond en daardoor niet meer in staat alle indringers buiten de deur te houden. Veel klachten, waaronder allergieën, zijn terug te voeren op niet-gezonde slijmvliezen.
De slijmvliezen in het lichaam hebben allemaal hun eigen flora, maar wel dezelfde opbouw, zijn gebaat bij dezelfde voedingsstoffen, én staan met elkaar in verbinding. Dit is de reden dat bij slijmvliesklachten soms als eerste aan de darmgezondheid gewerkt moet worden.
Astma is een allergie
Astma voor paarden is geen correcte term, het is RAO. Een paard met RAO heeft een allergie. Deze kan als volgt ontstaan zijn:
Het paard heeft een besmetting opgelopen met een schimmel uit het hooi of uit een bodembedekker zoals stro. Het paard maakt vervolgens antistoffen aan om de schimmelinfectie onschadelijk te maken. Daarvoor gevoelige paarden ontwikkelen een allergie voor de antistoffen die hiervoor in stelling worden gebracht. Door deze immuunreacties reageert het paard ook overgevoelig op andere stoffen zoals meer ‘onschuldig’ stof en micro-organismen.
Het ontstaan hangt dus samen met het risico op besmetting met een schimmel vanuit een verhoogde besmettingsdruk (slechte kwaliteit hooi) en slijmvliezen die geïrriteerd raken waardoor de schimmel meer vat krijgt.
De allergie wordt vervolgens in stand gehouden door stof. Sommige paarden zijn hier gevoeliger voor dan andere. Mogelijk speelt een erfelijke factor hierbij een rol. RAO kan ook op latere leeftijd ontstaan.
Verloop en symptomen
Een paard met RAO hoest. Op het eerste gezicht lijkt het een droge hoest, maar er zit in de achterste luchtwegen wel degelijk taai slijm vast. Door de ophoping van slijm en het proberen dit op te hoesten, moeten de spiervezels die de bronchiolen en longblaasjes openhouden extra hard werken. Hierdoor neemt de diameter en daardoor de effectiviteit van de longblaasjes af en krijgt het paard het benauwd.
Afhankelijk van de ernst van de klachten kunnen de volgende symptomen zichtbaar zijn:
- hoesten
- bijgeluiden in de ademhaling
- verwijde/openstaande neusvleugels
- vergrote buikbeweging bij het uitademen
- anusbewegingen bij het ademen
Deze laatste twee punten komen voor bij het ernstig benauwd zijn. Het paard moet dan extra inspanning leveren om de luchtwegen leeg te krijgen. Op den duur is een duidelijke buikgroeve zichtbaar. De paarden kunnen dan minder belast worden en zijn vaak niet meer geschikt voor (top)sport.
Verschil tussen RAO en COPD (dampigheid)
COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease en is eigenlijk een verzamelnaam voor verschillende chronische longaandoeningen. Wanneer er sprake is van een vermindering van elasticiteit in het longweefsel en wanneer vooral het uitademen met inspanning gepaard gaat, spreken we van COPD. Er wordt ook wel gezegd dat RAO een voorstadium is van COPD. In de volksmond wordt COPD ook wel ‘dampigheid’ genoemd.
Wat te doen?
Het allerbelangrijkste bij paarden met RAO of vergelijkbare klachten is om ze zo veel mogelijk buiten te houden. De stal uit, de weide in. Als het kan jaarrond, 24 uur per dag. Met regenachtig of stormachtig weer is het dan wel belangrijk dat de paarden kunnen schuilen. Paarden zijn van nature niet gemaakt om veel binnen te staan en als de kwaliteit van de lucht te wensen overlaat, kunnen er heel snel luchtwegklachten ontstaan.
Als je paard niet 24/7 naar buiten kan, probeer dit dan in ieder geval zo dicht mogelijk te benaderen. Bijvoorbeeld overdag naar buiten. Het is dan wel belangrijk om echt eens kritisch naar de ventilatie in de stal te kijken. Paarden moeten niet op de tocht staan, maar één raampje open is echt te weinig.
Daarnaast moet er extra aandacht worden besteed aan een goede kwaliteit ruwvoer en bodembedekking. Als de stallen worden uitgemest en opgestrooid, komt er over het algemeen veel stof vrij. Zorg dan dat je paard dan niet binnen is.
Voldoende ruwvoer is essentieel voor een gezond paard. Veel paarden verdragen kuilvoer (dat al wat minder stoffig is) toch minder goed. Hooi kan ondergedompeld worden in water (niet weken, dat bevordert schimmelgroei en weekt mogelijk nutriënten uit het hooi) om stof te verwijderen.
Aanvullend kan het hooi ook behandeld worden met een mengsel van etherische oliën. Het hooi moet dan (een eindje weg van je paard) worden uitgeschud, gesprayd met het mengsel, omgedraaid en weer goed gesprayd. De etherische oliën verbeteren de zuurstofopname en geven stof minder kans.
Kruiden en belangrijke voedingstoffen
Een paard dat plotseling hoest moet absoluut door een dierenarts gezien worden. Aanvullend kunnen kruiden helpen om het taaie slijm in de achterste luchtwegen op te lossen, het immuunsysteem te ondersteunen (om de schimmelinfectie te overwinnen) en het paard minder benauwd te laten zijn. Daarnaast kunnen kruiden helpen om de slijmvliezen te verzachten. Klik hier voor een persoonlijk advies, we helpen u graag!
Naast deze eerste aanpak is voor paarden met RAO twee keer per jaar een reinigingskuur zeker aan te bevelen. Bij allergieën is er sprake van een verhoogde gevoeligheid voor afvalstoffen. Een drainagekuur maakt deze afvalstoffen vrij uit de weefsels zodat deze kunnen worden afgevoerd. Het kan ontstekingen verminderen en rust brengen in het immuunsysteem.
Ook zijn er plantaardige oliën die een ondersteunende werking op de slijmvliezen hebben en een kalmerende invloed bij allergische reacties. Een voorbeeld hiervan is teunisbloemolie.
Als luchtwegklachten in een vergevorderd stadium zijn, zoals wanneer de uitademing extra inspanning vraagt, is het vaak heel moeilijk om je paard enigszins fit te houden. Alle energie gaat immers naar de ademhaling. Een extra boost met vitaminen en mineralen kan dan een goede ondersteuning zijn.
Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van een dierenarts.
Door de strenge Europese Claimsverordening mogen wij maar zeer beperkt informatie geven over de werking van producten.
Heb je vragen over onze producten of de toepassing ervan? Neem dan contact met ons op. Ons team van natuurgeneeskundig therapeuten en holistisch dierenarts adviseert je graag.
