Een hartwormbesmetting bij honden is een ernstige aandoening, die niet te onderschatten is. In dit blog kijken we naar de verschillende soorten hartwormen, hoeveel gevaar er is voor je hond en wat je kunt doen om hartworm te voorkomen (en dat wil je).
Soorten hartwormen
Bij honden komen twee soorten hartwormen voor: de hartworm (Dirofilaria immitis) en de Franse hartworm (Angiostrongylus vasorum). Katten kunnen ook besmet raken, maar lijken minder gevoelig, besmetting leidt minder vaak tot problemen.
‘Vroeger’ hoefde je je in ons koude kikkerlandje niet zo druk te maken over hartworm. Dat was iets voor warme Zuidelijke streken. Tegenwoordig ligt dat iets anders. De mug die de verspreiding van hartworm veroorzaakt rukt steeds noordelijker op. Ook gaan onze dieren veel vaker gezellig mee op vakantie. Ook voor honden uit het buitenland is hartworm helaas een reëel gevaar.
Hartworm
Het is nog steeds zo dat dé hartworm het meest voorkomt ten zuiden van Parijs, maar wordt dus vaker gezien ook in Nederland. De wetenschappelijke naam van de hartworm, Dirofilaria immitis, is veelzeggend: het eerste deel van de naam, Dirofilaria, is afgeleid van het Latijnse dirus (‘angstig’ of ‘onheilspellend’) en fīlum (‘draad’). Samen is dat dus ‘onheilspellende draad’. Het tweede deel, immitis, is afgeleid van het Latijnse im (‘niet’) en mitis (‘mild’). Samen is dat dus ‘ernstig’.
Als honden ziek zijn van een infectie met hartwormen, wordt dat dirofilariose genoemd.
De hond kan geïnfecteerd raken bij een steek van een besmette mug. Deze mug komt voor in o.a. Frankrijk, Spanje, Italië, Roemenië, Portugal en Griekenland, maar ook verder weg zoals de Verenigde Staten en Nederlandse Antillen.
In Europa loopt dit muggenseizoen ongeveer van april tot en met oktober. In tropische gebieden jaarrond.
Bij een steek van een besmette mug komen er wormlarven onder de huid. Het kan lang duren voordat deze larven volwassen wormen zijn (en daarom kan het ook lang duren voordat de eerste symptomen zichtbaar zijn). De kleine wormpjes banen zich een weg naar het hart en nestelen zich daar en in de longslagader.
De volwassen wormen kunnen zich daar ook weer voortplanten en kunnen lang overleven in het hondenlichaam. De volwassen wormen kunnen wel 30 cm lang worden en vanzelfsprekend kan dat grote problemen geven als dat in het hart en aderen van je hond zit.
Een hond kan niet een ander dier besmetten: de tussengastheer de mug is noodzakelijk. Zoals gezegd zijn katten minder gevoelig voor problemen met de hartworm. Mensen kunnen via de mug (niet direct via hun hond) besmet raken, maar dit is zeer zeldzaam.
Franse hartworm
Anders dan de naam doet vermoeden komt Franse hartworm wel in Nederland voor. Bij deze worm is er meer sprake van infectiehaarden, die kunnen wisselen. Het is vastgesteld in meerdere gebieden in Nederland en anders dan bij de eerder genoemde Dirofilaria, zijn slakken en kikkers (en de vos) gastheer van de Franse hartworm. Je hond kan dus besmet raken door het eten van (naakt)slakken en kikkers.
Deze wormpjes zijn een stuk kleiner en dunner. De Franse hartworm wordt ongeveer 1 cm lang.
Slakken (zowel naaktslakken als huisjesslakken) eten hondenpoep en kunnen dan de larfjes oppikken.
De volwassen wormen leggen eitjes in de bloedbaan die via die weg in de longen terecht komen. Daar komen de larven uit de eitjes, die worden opgehoest door de hond en vervolgens weer doorgeslikt. Daarna worden ze uitgescheiden met de ontlasting en begint het hele circus weer van voor af aan.
Katten en mensen zijn niet gevoelig voor Franse hartworm.
Hoe herken je hartworm bij je hond?
De symptomen van hartworm ontstaan meestal zo’n 6 maanden na besmetting op, maar bij veel infecteerde honden merk je jaren niets.
Het verloopt vaak geleidelijk en de symptomen passen bij schade aan de longen, hart en bloedvaten:
- vermoeidheid en zwakheid, verminderde conditie
- hoesten
- benauwdheid
- flauwvallen na inspanning
- vocht in de buik en oedeem in poten
Vaststellen en behandelen van hartworm
De diagnose van Franse hartworm kan best lastig zijn. Er wordt met een speciale methode ontlastingsonderzoek gedaan, maar omdat deze worm niet continu eitjes legt, kunnen er meerdere monsters nodig zijn. De meeste reguliere ontwormingsmiddelen werken ook tegen Franse hartworm, mocht hier inderdaad een besmetting uitkomen.
Bij hartworm kan er bloedonderzoek gedaan worden naar circulerende wormpjes of naar antigenen, een echografisch onderzoek van het hart of een röntgenfoto van de longen.
Een fikse hartwormbesmetting kan erg gevaarlijk zijn om te behandelen: al die dode wormen moeten ergens naartoe en daar is bij het hart en bloedvaten weinig ruimte voor.
Soms wordt ervoor gekozen langdurig en milder te behandelen zodat niet alle wormen tegelijk afsterven. In ernstige gevallen wordt er ook weleens gekozen voor een operatie waarbij de wormen via de halsslagader worden verwijdert. Vanzelfsprekend is dit een erg risicovolle operatie.
Zorg voor een kundig dierenarts waarmee je goed kunt overleggen.
Wat kun je zelf doen?
Hopelijk denk je na het lezen van dit alles dat je een hartwormbesmetting, van wat voor soort dan ook, graag wilt voorkomen bij je hond.
Als je met je hond op vakantie gaat, lees je dan goed in of er hartworm voorkomt. Een gezonde hond kun je vervolgens behandelen tegen de larven van de hartworm, zodat er geen volwassen hartwormen uitgroeien. Laat je adviseren door de dierenarts.
Vanuit een holistische visie is het geven van reguliere ontwormingsmiddelen best een belasting voor honden. Wij zien vaak honden die last hebben van een standaard ontwormingsplan van 4x per jaar (of zelfs vaker) ontwormen. Het zijn stevige medicijnen, maar een hartworminfectie is geen kattenpis.
Je hond zo goed mogelijk beschermen tegen muggensteken is ook een mogelijkheid, bijvoorbeeld door een natuurlijke geurspray te gebruiken, en rond de schemering als muggen actief zijn, je hond binnen te houden. Maar deze methode is wel minder betrouwbaar.
Een andere optie is natuurlijk om je hond thuis te laten en een fijn pension of oppas aan huis te zoeken. Dit zal voor iedereen een persoonlijke keuze zijn. Vakantie met hond vind ik een waar feestje, maar naar bepaalde landen is het niet zonder risico voor het dier. Weeg dit risico goed af!
Om de verspreiding van Franse hartworm (en andere narigheid zoals giardia) te voorkomen, kun je daar zelf aan bij dragen door de poep van je hond braaf op te ruimen. Oók als je hond op het oog gezond is.
Sommige honden (ik kijk naar jullie, Labradors) is werkelijk alles eetbaar. Voorkom dat je hond slakken, kikkers en andere beestjes kan opeten.
Buitenlandse honden
Een hond uit het buitenland, via een (brood)fokker of geadopteerd via een stichting, kan ongemerkt al besmet zijn met hartworm. Geef je hond daarom in Nederland altijd een ontvlooings- en tevens ontwormingsmiddel dat ook tegen hartworm werkt, bijvoorbeeld Stronghold.
Wees hierbij extra alert op ziektesymptomen. Zoals eerder aangegeven kan het nog een tijd duren voordat je überhaupt wat merkt. Als je een hartwormbesmetting vermoedt, maak dit dan kenbaar aan je dierenarts en laat je hond onderzoeken.
Sowieso is een goed uitgedacht ontwormingsplan (niet onnodig veel en belastend maar wel doeltreffend) nodig als je een hond uit het buitenland adopteert.
Wil je hulp met de gezondheid van je hond?
Onze dierenarts en natuurgeneeskundig therapeut helpen je graag in het Groene Kennisconsult!
Van met je meedenken over ontwormen, advies over het herstel van ziekte of operatie tot aan het op de rit krijgen van de weerstand van je hond, we zitten voor je klaar.
Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van een dierenarts.
Door de strenge Europese Claimsverordening mogen wij maar zeer beperkt informatie geven over de werking van producten.
Heb je vragen over onze producten of de toepassing ervan? Neem dan contact met ons op. Ons team van natuurgeneeskundig therapeuten en holistisch dierenarts adviseert je graag.
