Eiwitten bij spieropbouw en spierherstel – deel 3

Door Ingrid Langen
Categorie Honden
Leestijd 10 minuten

Spieren zijn belangrijk voor ons lichaam en voor dat van alle zoogdieren, ze hebben veel meer functies dan je zo zou denken. Zo zijn spieren nodig voor:

Beweging: Spieren zijn verantwoordelijk voor de beweging van het lichaam. Skeletspieren hechten meestal aan botten en werken samen om gewrichten te bewegen, waardoor zoogdieren kunnen lopen, rennen, springen en andere vormen van beweging kunnen uitvoeren.
Ondersteuning en stabiliteit: Spieren bieden ondersteuning aan het skelet en helpen bij het handhaven van de lichaamshouding en stabiliteit. Ze spelen een rol bij het stabiliseren van gewrichten en het voorkomen van blessures tijdens fysieke activiteiten.
Warmteproductie: Spieractiviteit genereert warmte, wat bijdraagt aan de lichaamstemperatuurregulatie. Bij koude temperaturen kan spieractiviteit worden verhoogd om warmte te produceren en het lichaam warm te houden.
Bloedsomloop: Het hart (een speciaal type spier) pompt bloed door het lichaam, wat essentieel is voor het transport van zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen. Gladde spieren reguleren ook de diameter van bloedvaten, wat de bloeddruk beïnvloedt.
Ademhaling: De ademhalingsspieren, zoals het middenrif en de tussenribspieren, zijn betrokken bij het proces van in- en uitademen. Ze vergroten en verkleinen de borstholte, waardoor lucht in en uit de longen stroomt.
Spijsvertering: Spieren in het spijsverteringsstelsel, zoals de gladde spieren van de maag en de darmen, spelen een rol bij het verwerken en verplaatsen van voedsel door het spijsverteringskanaal.
Expressie: Gezichts- en lichaamsspieren stellen zoogdieren in staat om een breed scala aan expressies te tonen, zoals glimlachen, fronsen en andere gelaatsuitdrukkingen.

Voor de opbouw, het herstel en het onderhoud van al die spieren zijn eiwitten nodig. In dit artikel leer je welke bouwstenen van eiwitten, de aminozuren, hier belangrijk voor zijn.

De functie van eiwitten

Maar eerst: wat doen die eiwitten nou precies voor de spieren? Belangrijke functies van eiwitten met betrekking tot spieren zijn:

Spieropbouw (Spierhypertrofie): Eiwit is de bouwsteen voor spiergroei. Wanneer spieren worden blootgesteld aan weerstandstraining of fysieke activiteit, ontstaan er microscheurtjes in de spiervezels. Eiwitten uit de voeding worden vervolgens gebruikt om deze scheurtjes te herstellen en nieuwe spiervezels op te bouwen. Dit proces leidt tot spiergroei.
Spierherstel: Eiwit is ook noodzakelijk bij het herstellen van spieren na fysieke inspanning of letsel. Het helpt bij het verminderen van spierschade en ontstekingen en versnelt het genezingsproces.
Spierbehoud: Eiwit is nodig om de bestaande spiermassa te behouden. Als het lichaam onvoldoende eiwit binnenkrijgt, kan het spieren afbreken om de benodigde aminozuren te verkrijgen voor andere lichaamsfuncties. Dit kan leiden tot spierverlies.
Spierfunctie: Eiwitten zijn betrokken bij de samentrekking en ontspanning van spieren. Myosine en actine (twee belangrijke spiereiwitten) werken samen om spiercontractie mogelijk te maken.

Welke aminozuren zijn nodig voor een goede werking van de spieren?

Eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren. In het vorige artikel heb je geleerd dat er een aantal essentiële aminozuren zijn, die altijd met de voeding moeten worden opgenomen. Maar welke aminozuren spelen nou specifiek een rol bij de opbouw en werking van de spieren? Dat zijn de volgende:

Leucine
Leucine is een vertakte-keten-aminozuur (BCAA) dat een cruciale rol speelt bij het stimuleren van eiwitsynthese in spiercellen. Het wordt beschouwd als een belangrijke schakelaar die de processen activeert die leiden tot spiergroei en herstel.
IsoleucineEen ander BCAA, isoleucine, ondersteunt ook eiwitsynthese en energieproductie. Het wordt vaak samen met leucine gebruikt om de voordelen voor de spieren te maximaliseren.
ValineHet derde BCAA, valine, helpt bij de regulatie van de stikstofbalans in het lichaam en wordt gebruikt als een energiebron tijdens intensieve lichamelijke activiteit.
LysineLysine is betrokken bij de vorming van collageen, een structureel eiwit dat belangrijk is voor de gezondheid van pezen, banden en botten. Het is ook essentieel voor de opname van calcium en de vorming van spierproteïnen.

En hoe zit het met creatine?

Creatine is van nature aanwezig in spiercellen en speelt een sleutelrol bij het genereren van snel beschikbare energie, met name tijdens korte, intense inspanningen. Krachtsporters maken vaak gebruik van creatine voor hun spieropbouw. Bij dieren is er echter heel weinig onderzoek gedaan naar het effect bij hen op de opbouw van spieren. Maar ook van de wetgever mag creatine niet (meer) worden toegevoegd aan voedermiddelen voor dieren.

Het lichaam maakt zelf creatine aan. De aminozuren die nodig zijn voor de opbouw van creatine zijn L-arginine, L-methionine en L-glycine. Omdat er zo veel verschillende aminozuren betrokken zijn bij de opbouw en het functioneren van spieren, is het belangrijk dat de voeding (en ook supplementen voor spieropbouw) een compleet spectrum aan aminozuren heeft.

Wanneer is extra aandacht voor eiwit bij de spierontwikkeling nodig?

Spieren groeien door training: intensieve arbeid zorgt ervoor dat een spier meer vezels gaat ontwikkelen en daarmee groeit. Maar voor die groei is een goede kwaliteit eiwit, met de essentiële aminozuren, noodzakelijk.

Je streeft er natuurlijk naar dat een dier met z’n normale dagmenu voldoende eiwit van goede kwaliteit binnenkrijgt, voorzien van alle essentiële aminozuren. Soms vraagt die spieropbouw om extra aandacht, zoals in de volgende situaties.

Paarden

Jonge paarden in de groei

Een jong paard dat in de groei is (zo’n 3-8 jaar) heeft meer nodig dan een volwassen paard. Want alle weefsels zijn in de groei: botten, pezen, spieren, etc. Zeker als het paard ook in training wordt genomen waarbij de bespiering nog extra toeneemt, is het belangrijk dat er niet alleen voldoende voeding wordt aangeboden, maar ook voldoende bouwstoffen van goede kwaliteit. Jonge paarden die slap en iel blijven hebben meer nodig.

Sportpaarden

Ook bij sportpaarden is er extra aandacht voor de kwaliteit van het aangeboden eiwit nodig. Bij teveel training en teweinig (goede kwaliteit) eiwit vallen paarden sterk terug: hun ruglijn wordt kaal, hun achterhand valt terug en ze krijgen een iele hals. Ze eten als het ware hun spieren op. Hier is extra aandacht voor de kwaliteit van de voeding en een voldoende eiwitgift noodzakelijk.

Obesitas en afvallen

Bij (te) dikke paarden lijkt de rug er vaak heel goed uit te zien. Het is echter belangrijk om onderscheid te maken tussen vet en bespiering. Vet voelt sponzig aan, spieren zijn stevig.

Obesitas is ook bij paarden een groeiend probleem: te rijke voeding en te weinig beweging liggen daar aan ten grondslag. Bij het beperken van het rantsoen om een paard af te laten vallen is ook weer de gift van een goede kwaliteit eiwit belangrijk. Je wilt immers vet kwijt raken, geen spieren. En spieren is wel het eerste waar het lichaam op gaat interen bij het verlagen van de energie-inname.

Vermindering van de energie-inname en intensiveren van de trainingsarbeid zijn nodig, maar aandacht voor de kwaliteit van het eiwit helpt voor een juiste ontwikkeling van het paardenlichaam.

Oude(re) paarden

Met het ouder worden van een paard, wordt de spijsvertering slechter. Vanaf een jaar of 18 stijgt de behoefte aan eiwit. Voeders voor senior paarden houden hier al rekening mee.

PPID veroorzaakt een verandering in het eiwitmetabolisme. Hierdoor kan de ruglijn van een ouder paard enorm terugvallen: ze ontwikkelen dan de typerende hangbuik met een kale rug. Ook bij deze paarden is extra aandacht voor de hoeveelheid en de kwaliteit van het eiwit noodzakelijk.

Honden

De kwaliteit van eiwit in hondenvoer laat nog wel eens te wensen over: met name wanneer het voer vooral bestaat uit plantaardige eiwitbronnen of laagwaardig dierlijk eiwit. Het aanvullen van het dieet van een hond met een eiwitsupplement kan dan in bepaalde situaties zinvol zijn. Zoals:

GroeiperiodePups in de groeifase hebben extra eiwitten nodig voor een gezonde ontwikkeling van spieren, botten en andere weefsels. In deze fase kan een eiwitsupplement helpen om ervoor te zorgen dat de pup alle benodigde voedingsstoffen krijgt. Maar hier is een goede balans belangrijk: er kan gemakkelijk teveel eiwit worden gegeven en dat is ook niet goed voor het jonge dier. Vraag advies als je in deze levensfase extra eiwit wilt geven.
Hoge activiteitHonden die betrokken zijn bij intensieve activiteiten zoals sport, wedstrijden of werk (bijvoorbeeld politiehonden of werkhonden) kunnen baat hebben bij extra eiwitten om de spiermassa te behouden en het herstel te bevorderen.
Ziekte of herstelHonden die herstellen van ziekte, letsel of chirurgie hebben mogelijk extra eiwitten nodig om het herstelproces te ondersteunen en spierverlies te voorkomen.
Zwangerschap en zoogperiodeDrachtige en zogende teven hebben een verhoogde behoefte aan eiwitten om de ontwikkeling van de pups te ondersteunen en melk te produceren.
SeniorenOudere honden kunnen problemen hebben met het behouden van spiermassa en kracht. Het toevoegen van extra eiwitten aan het dieet kan helpen om spierverlies te verminderen en de algehele gezondheid te ondersteunen.
Obesitas en afvallenOudere honden krijgen vaak artrose klachten. En in 9 van de 10 gevallen is er sprake van overgewicht. Net als bij de paarden, is het ook bij honden belangrijk dat ze vet verliezen, maar dat de spieren behouden blijven. Dus extra eiwit bijgeven kan daarbij helpen.

Katten

Net als bij honden kan het voor katten in bepaalde situaties zinvol zijn om hun dieet aan te vullen met een kwalitatief goed eiwitsupplement. Want ook voor (fabrieksmatig) kattenvoer geldt dat het niet altijd de juiste kwaliteit eiwit bevat. Hier zijn enkele situaties waarin dit overwogen kan worden:

Groei en ontwikkelingKittens in de groeifase hebben extra eiwitten nodig voor een gezonde ontwikkeling van spieren, botten en andere weefsels. Een eiwitsupplement kan worden overwogen als aanvulling op hun reguliere voeding. Bij katten geldt hetzelfde voorbehoud als bij honden: vraag advies als je aan een heel jong dier extra eiwit wilt geven, want je geeft als snel teveel.
Ziekte of herstelKatten die herstellen van ziekte, letsel of chirurgie kunnen baat hebben bij extra eiwitten om het genezingsproces te ondersteunen en spierverlies te voorkomen.
Oudere kattenNet als bij oudere honden, kunnen oudere katten problemen hebben met het behouden van spiermassa en kracht. Het toevoegen van extra eiwitten aan het dieet kan helpen om spierverlies te verminderen en de algehele gezondheid te ondersteunen.
Zwangerschap en lactatieDrachtige en zogende katten hebben een verhoogde behoefte aan eiwitten om de ontwikkeling van de kittens te ondersteunen en melk te produceren.

Referenties

Graham-Thiers, P. M., & Kronfeld, D. S. (2005). Amino acid supplementation improves muscle mass in aged and young horses. Journal of animal science, 83(12), 2783–2788. https://doi.org/10.2527/2005.83122783x

Tipton, K. D., & Wolfe, R. R. (2001). Exercise, protein metabolism, and muscle growth. International journal of sport nutrition and exercise metabolism, 11(1), 109–132. https://doi.org/10.1123/ijsnem.11.1.109

Ook interessant:

Wil je iets delen?

Wil je een reactie delen of heb je een vraag?

Door het insturen van het formulier kunt je een reactie achterlaten of een vraag stellen over algemene zaken. Wil je liever direct een consult aanvragen dan kan dat ook.

Stel je vraag!

"*" geeft vereiste velden aan

Eiwitten bij spieropbouw en spierherstel – deel 3

De functie van eiwitten