Weegbree is een plantje dat nogal eens over het hoofd wordt gezien, maar grote waarde heeft. Het behoort tot de weegbreefamilie (Plantaginaceae), een diverse plantenfamilie met enkele honderden soorten over de hele wereld, waaronder vlozaad (Plantago ovata) dat psylliumvezels levert.
Dit blog richt zich op de Nederlandse vertegenwoordigers van de weegbreefamilie, met speciale aandacht voor de soorten die veel voorkomen in ons land.
Familie
Deze familie omvat kruiden en enkele kleine struiken. Recentelijk zijn enkele plantenfamilies herschikt vanwege nieuwe wetenschappelijke inzichten en DNA-onderzoek. Dit heeft ook invloed gehad op de weegbreefamilie, waar delen van de helmkruidfamilie en sterrenkroosfamilie nu zijn ondergebracht. Hierdoor is het lastig specifieke familiekenmerken te benoemen, gezien de variatie. Enkele gemeenschappelijke kenmerken zijn echter het kruidachtige karakter en 1-4 meeldraden, terwijl er op andere vlakken zeer veel variatie is.
Soorten in Nederland
Binnen de familie vallen diverse geslachten met onderlinge verwantschap. Het geslacht Plantago is een van de grootste in Nederland. Karakteristiek voor deze planten zijn bladeren in een wortelrozet en bloemaren. In Nederland komen veel soorten voor, waaronder de smalle weegbree (Plantago lanceolata), grote weegbree (Plantago major s. major), getande weegbree (Plantago major s. intermedia) en de ruige weegbree (Plantago media). De meestvoorkomende zijn de grote weegbree en de smalle weegbree.
Grote weegbree (Plantago major s. major)
- Herkenbaarheid
Plantago major is een meerjarige plant met bladeren in een wortelrozet, geen andere bladeren en parallelle bladnerven. De bladeren zijn rond, wat het onderscheid met de smalle weegbree duidelijk maakt. Witte meeldraden steken uit de bloemaren aan de lange stengel. De plant is vrijwel onbehaard en varieert in hoogte, afhankelijk van betreding en maaibeheer.
- Voorkomen grote weegbree
Deze soort gedijt op verschillende grondsoorten, mits enigszins voedselrijk en niet in volle schaduw. Het is een veelvoorkomende plant in Nederland, ook bestand tegen intensief maaibeheer en betreding.
Smalle weegbree (Plantago lanceolata)
- Herkenbaarheid
De smalle weegbree vertoont gelijkenissen met de Plantago major, zoals bladeren in een wortelrozet en parallelle bladnerven. De bladeren zijn smaller en langer, met meer beharing. De plant behoudt zijn bladeren in de winter.
- Voorkomen smalle weegbree
Net als de grote weegbree is de smalle weegbree bestand tegen betreding maar overleeft intensief maaibeheer niet.
Toepassingen bij jeuk
Het sap van weegbreebladeren neutraliseert jeuk en is effectief tegen brandnetels en muggenbulten. Omdat het een veelvoorkomende plant is, heb je vaak een weegbree in de buurt. Je kunt de bladeren pletten en over de jeukplek wrijven.
Toepassingen in de fytotherapie
Plantago is een verzachtend kruid voor de luchtwegen en slijmvliezen van het spijsverteringsstelsel. Het is onder andere rijk aan de vitaminen A, C en K. Veel van de toepassingen zijn vergelijkbaar met het veel hippere slippery elm (rode iep). Dat is belangrijk aangezien rode iep een hardhout soort is, die momenteel té veel bekendheid geniet en dus eigenlijk te veel gebruikt wordt.
- Luchtwegen
Plantago werkt vooral op de luchtwegen als een tonicum voor verzachting bij luchtweginfecties met een droge, taaie hoest. Het is geschikt bij griep, verkoudheid, astma en ontstekingen van de holten vanwege zijn antibacteriële eigenschappen. Daarnaast is het kruid anti-allergisch en ontstekingsremmend. - Darmen
Ook op de slijmvliezen van maag en darmen heeft Plantago een verzachtende en ontstekingsremmende werking.
Voornamelijk de bladeren of de hele plant worden gebruikt.
Toepassingen voor dieren
Weegbree is een kruid dat vers gebruikt kan worden omdat een aantal werkzame inhoudsstoffen niet goed tegen verhitting kunnen. In schone gebieden kun je het plukken, wassen en aan je dier voeren (voor paarden over het voer, voor honden pureren en bij de vleesmaaltijd).
Het is qua dosering een heel veilig kruid, je kunt met gerust hart langere tijd een handje aan je paard en hond voeren.
Wel zijn er zeldzame gevallen van dieren die allergisch zijn voor verschillende soorten Plantago. Als je dier bekend is met allergieën voor bepaalde plantensoorten, is voorzichtigheid geboden.
Wil je wegbree voor je dier gebruiken?
Als je vragen hebt, helpen we je graag verder.
Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van een dierenarts.
Door de strenge Europese Claimsverordening mogen wij maar zeer beperkt informatie geven over de werking van producten.
Heb je vragen over onze producten of de toepassing ervan? Neem dan contact met ons op. Ons team van natuurgeneeskundig therapeuten en holistisch dierenarts adviseert je graag.
