Wat is een allergie?
In een gezond lichaam maakt het afweersysteem (immuunsysteem) alleen antistoffen aan tegen indringers zoals virussen of bacteriën. Bij een allergie reageert het lichaam ook op stoffen die normaal onschadelijk zijn, zoals bepaalde voedingsstoffen, pollen, vlooien of huisstof.
Bij allergieën die ontstaan via inademing of het spijsverteringskanaal spreken we van atopie. Denk aan pollen of mijten. Soms richt het immuunsysteem zich zelfs tegen het eigen lichaam, wat we dan een auto-immuunziekte noemen. Kortom: een allergie is een overdreven afweerreactie op een prikkel die eigenlijk geen schade zou moeten aanrichten.
Hoe werkt het immuunsysteem normaal?
Het immuunsysteem beschermt het lichaam tegen ongewenste indringers. Dat doet het op vier manieren:
- Voorkomen van binnendringenBijvoorbeeld door een gezonde huid en slijmvliezen in darmen en luchtwegen.
- Uitscheiden van indringersDenk aan braken of diarree na verkeerd voedsel, of hoesten en niezen bij prikkels in de lucht.
- Vernietigen van indringersWanneer iets toch doordringt tot de bloedbaan, schakelt het afweersysteem het uit via ontstekingsreacties.
- Inactiveren door inkapselenZoals bij een splinter of insectenbeet die een bult veroorzaakt.
Doordat het immuunsysteem zo complex is, kan er ook iets misgaan. Een allergie is in feite zo’n ‘foutje’ van het systeem.
Wat gebeurt er bij een allergische reactie?
Bij allergieën is de barrière van de huid of darm vaak niet optimaal. Stoffen die normaal buiten het lichaam blijven, komen in de bloedbaan terecht. Het immuunsysteem beschouwt deze als een bedreiging en reageert.
Bij de eerste blootstelling maakt het lichaam IgE-antistoffen aan. Deze hechten zich aan bepaalde witte bloedcellen en mestcellen (immuuncellen in weefsels). Bij volgende blootstelling geven deze cellen stoffen af, zoals histamine, die ontstekingsreacties veroorzaken: jeuk, roodheid, zwelling en pijn.
Hoe herken je een allergie bij dieren?
De meest voorkomende klacht is jeuk. Dieren gaan likken, krabben of schuren, wat kan leiden tot huidontstekingen (dermatitis). Andere symptomen zijn:
- Rode huid of bultjes
- Jeuk aan kop, poten en oren (vooral bij honden en katten)
- Spijsverteringsklachten (bij voedselallergie)
- Luchtwegproblemen: hoesten, niezen, benauwdheid
Vaak spelen omgevingsfactoren zoals seizoen, omgeving of erfelijke aanleg een rol.
Hoe ontstaat een allergie?
Een allergie ontstaat meestal door een combinatie van factoren:
Sommige rassen, zoals de West Highland White Terriër, hebben meer kans op atopie.
Het lichaam kan overbelast raken door stoffen die via voeding, medicijnen of de omgeving binnenkomen. Denk aan:
- Additieven, pesticiden, zware metalen
- Antibiotica, vaccinaties, stress
- Afbraakstoffen van hormonen, bacteriën of voeding
Een voorbeeld: een kat met stress ontwikkelt een blaasontsteking en krijgt antibiotica. Vervolgens wordt ze gevaccineerd én behandeld tegen vlooien. Dit stapelt de belasting, waardoor het immuunsysteem overprikkeld raakt en allergieën kunnen ontstaan.
Wat kun je doen bij allergieën?
Volledig genezen lukt zelden, maar je kunt wél veel doen om klachten te verminderen en het immuunsysteem te ondersteunen.
Vermijden van allergenen
De eerste stap is het vermijden van de prikkel. Voorbeelden:
- Graanvrije voeding bij voedselallergie
- Een eczeemdeken voor paarden met zomereczeem
- Minder blootstelling aan huisstof, mijtn of pollen
Kruiden inzetten
Scutellaria baicalensis (glidkruid) werkt histamineremmend en kan helpen bij jeuk. Het is geschikt voor zowel acute als langdurige ondersteuning.