Vergeet wat je vroeger op de manege leerde over paarden belonen! Een paar harde petsen op de hals zien de meeste paarden nou eenmaal niet als een beloning. Een beloning is namelijk pas een positieve bekrachtiger als je paard dat ook als zodanig ziet.
Je paard leert continu
Alles wat je met je paard doet, kun je zien als training, leren of opvoeding. Gedrag dat onplezierige gevolgen heeft, zal hij minder vaak laten zien en gedrag dat prettige gevolgen heeft, zal hij vaker tonen. Dat betekent dat leren verder gaat dan alleen het dagelijkse uurtje rijden. Uit de weide halen, een stukje lopen en verzorging zijn allemaal leermomenten.
Bekrachtiging
In vaktermen wordt straffen ook wel een negatieve bekrachtiger genoemd. Er is echter een belangrijk verschil tussen deze twee benamingen!
Een negatieve bekrachtiger is een prikkel van buitenaf die, als die prikkel stopt, leidt tot toenemen van het gedrag.
Een negatieve bekrachtiger is dus iets wat je weghaalt op het juiste moment. Een goed voorbeeld is het leren wijken voor druk. Het paard gaat opzij voor de druk van het been en de ruiter neemt de druk weg.
Nadelen van straffen
Echte straf is iets anders dan negatieve bekrachtiging: straf is het toedienen van iets vervelends nadat je paard iets doet wat je liever niet wilt hebben. Straf zoals een tik op de neus moet absoluut vermeden worden. Dit heeft verschillende redenen:
- Paarden hebben een nog veel gevoeligere huid dan mensen.
- Straffen is vrij willekeurig. Je wilt je paard afleren dat hij aan je jas knabbelt en besluit je paard een tik te geven. Als je paard verschrikt z’n hoofd omhoog doet na die tik, kan het goed zijn dat je je paard dát vermijdende gedrag aan het aanleren bent, in plaats van het stoppen met knabbelen aan je dure jas.
- En nog het belangrijkste: in verschillende experimenten is aangetoond dat (vooral paarden) van straffen niet zo veel leren en dat ze het vooral linken aan de uitdeler van de straf. Jij dus! Je paard zal de conclusie trekken dat je onbetrouwbaar bent en je liever vermijden.
Een andere invalshoek is dat je paard door een tik of schop zelfs angstig kan worden. Angst is een emotie en geen gedrag, het blokkeert zelfs het leerproces. Hij leert dus niks als hij angstig reageert op straf met een tik.
Gevolgen als je niet genoeg beloont
Wat ‘genoeg’ is, verschilt natuurlijk per paard. Ik denk dat de belangrijkste graadmeter is dat je paard gemotiveerd blijft. Niet alleen tijdens een proefje of wedstrijd, maar ook door bij de dagelijkse gang van zaken op een blije manier te doen wat je van hem vraagt.
Zonder veel belonen is het makkelijk om in een negatieve spiraal te komen. Je paard heeft die dressuurproef uitgelopen, of je nou hoge punten hebt of niet – beloon hem!
En zeg nou zelf, het is toch ook een veel fijnere manier van met elkaar omgaan als je je paard vertelt wat hij goed doet in plaats van te focussen op wat er níet goed gaat?
Het belang van timing
Hoe je opvoeding er ook uitziet, een goede timing is essentieel! Observeer je paard eens goed. Hij laat zoveel gedragingen zien. Als jij een paar seconden te laat bent met belonen (of met straffen als het nou zo nodig moet) hoe weet je paard dan waarvoor hij bekrachtigd wordt? Het wordt dan een gokje welk gedrag je de volgende keer te zien krijgt.
Paarden hebben een korter geheugen dan bijvoorbeeld honden of katten. Je belonings- ‘window of opportunity’ is slechts 3 seconden! Een manier om dit te ondervangen is om ingewikkelde gedragingen zoals vrijheidsdressuur aan te leren met een clicker.
Een clicker is een apparaatje dat een typisch geluid geeft. Je gebruikt dit geluid als overbrugging voor de beloning. Je leert eerst dat het geluid een brokje betekent. Hoe vaker je dit doet, hoe sneller de clicker geassocieerd wordt met een beloning. Je kunt hier natuurlijk ook een woord voor gebruiken! Over clickertraining zijn veel boeken geschreven en YouTube-filmpjes te vinden.
Manieren om je paard te belonen
Zoals we in het begin van het artikel al zeiden zijn klappen op de hals waarschijnlijk geen beloning voor je paard. Kroelen of aaien op de hals en rond de schoft is al veel fijner voor je paard.
Ook woorden zoals ‘braaf’ of ‘goed zo’ zijn niet zonder meer een beloning. Ze kunnen namelijk verwarrend zijn voor je paard, bijvoorbeeld als je ze ook gebruikt om je paard te kalmeren als deze over het bospad stuitert.
Woorden zijn natuurlijk wel heel goed te gebruiken tijdens het rijden en lekker kletsen is wel zo gezellig. Ook in het eerdere voorbeeld hoort je paard natuurlijk wel je intonatie. Maar als je het echt als beloning wilt gebruiken, link het woord dan aan brokjes of kroelen bij de schoft. Ook een moment rust, even niks doen of even doen waar je paard zin in heeft tijdens het trainen kan een hele goede beloning zijn.
Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van een dierenarts.
Heb je vragen over onze producten of de toepassing ervan? Neem dan contact met ons op.
Ons team van natuurgeneeskundig therapeuten adviseert je graag.
