De meeste paarden staan in de herfst en wintermaanden op de paddock (op zand). Weilanden staan niet meer vol met gras, maar zijn zanderig en bij nat weer modderig. Op al deze ondergronden bestaat er een grotere kans op koliek door het binnenkrijgen van te veel zand.
Zandkoliek is gevaarlijk en bij acute zandkoliek moet je er direct een dierenarts bijhalen. Aan een koliek gaat echter een heel proces vooraf en door de juiste voorzorgsmaatregelen in dit voortraject kun je veel ellende voorkomen.
Wat is zandkoliek?
Koliek is een verzamelnaam voor een symptoom: buikpijn. Zandkoliek is een darmverkramping door een ophoping van zand in de darmen.
Koliek kan, naast zand in de darmen, ook andere oorzaken hebben, zoals wormen, stress en het eten van bedorven voedsel.
Wat zijn de kenmerken van zandkoliek?
De symptomen van koliek kunnen erg verschillen per paard en er is een groot verschil tussen acute koliek en een meer sluimerend probleem. Paarden met koliek kunnen bijvoorbeeld onrustig zijn, rollen, minder eten en/of diarree hebben. Bij acute koliek hoort het klassieke beeld van zweten, rillen, onrust en naar de buik kijken en trappen.
Bij een sluimerend proces kan er sprake zijn van wisselende consistentie van de mest, diarree, afvallen (vaak wel een dikke buik hebben), verminderde prestaties en ongemak bij het rijden.
Bij het vermoeden van koliek moet er altijd een dierenarts worden geraadpleegd. Koliek kan namelijk variëren van lichte kramp tot een levensbedreigende verstopping met complicaties. Het verloop van de aandoening is van tevoren niet goed in te schatten.
Hoe wordt zandkoliek veroorzaakt?
Een paard dat op een zanderige, kale wei graast, kan samen met het gras gemakkelijk veel zand binnenkrijgen. Ook kan zand meekomen met het hooi, vooral als er op een zanderige ondergrond gevoerd wordt.
Sommige paarden eten zand uit verveling of als natuurlijke reactie op tekorten aan mineralen. Veulens kunnen uit nieuwsgierigheid ook flinke happen zand opeten.
Om dit te voorkomen is het belangrijk om je paard goed te voorzien van ruwvoer. Hiermee kom je tegemoet aan zijn natuurlijke behoefte. Paarden hebben een enorme, voorgeprogrammeerde drang om zo’n 16 uur per dag bezig te zijn met eten opnemen. Ook al wordt hun grove nutriëntenbehoefte vervuld met een snelle bixmaaltijd, ze zullen alsnog blijven scharrelen naar sprietjes gras en hooi of uit verveling aarde gaan eten.
En daarbij hebben de vezels uit ruwvoer nog een andere functie, namelijk het zuiveren van de darm. In hun weg door het spijsverteringskanaal nemen ze van alles mee wat daar niet hoort, waaronder zand.
Om de reiniging van de darmen mogelijk te maken, zijn darmbewegingen van belang. Dat gebeurt als het paard in beweging is. Dit is een van de vele redenen waarom paarden veel behoefte hebben aan vrije beweging.
Sommige paarden eten zand als reactie op tekorten aan voedingsstoffen zoals mineralen. In periodes waarin je paard wel wat extra’s kan gebruiken, bijvoorbeeld als je dier verhaart, ingezet wordt bij sport of een lage weerstand heeft, is het geven van extra vitaminen en mineralen geen overbodige luxe.
Wat kun je nog meer doen?
Zorg bij het voeren van ruwvoer dat dit niet direct op het zand ligt. Werk bijvoorbeeld met een hooinet, slowfeeder of ruif. Let hierbij wel goed op de juiste hoogte. De meest natuurlijke eethouding voor een paard is het eten vanaf de grond. Als een hooinet echter leeg is en op de grond hangt kan dat gevaarlijk zijn doordat je paard met zijn been in het net kan blijven steken met alle paniek en risico’s van dien.
Zandtest
Je kunt zelf een test doen om te zien of er zand in de mest van je paard zit. Helaas is deze test niet helemaal waterdicht en zul je het regelmatig moeten herhalen om de informatie goed te kunnen interpreteren. Een beetje zand in de darmen is namelijk normaal en geen reden tot paniek zolang de darmen dit ook kunnen afvoeren. Het wordt pas een probleem als het te veel is en verstoppingen gaat veroorzaken of het darmslijmvlies irriteert door schuren.
- Neem een doorzichtig zakje of een doorzichtige wegwerphandschoen.
- Verzamel een paar mestballen in het zakje.
- Vul aan met voldoende water.
- Knijp om het goed te mengen.
- Hang op. Als je een zakje gebruikt, hang het dan aan een van de bovenste punten.
- Eventueel zand verzamelt zich in de diagonale punt of in de ‘vingertoppen’.
Je weet nu of er zand in de mest zit. Zoals gezegd is het een tweede of dit ook daadwerkelijk een probleem is. Dit verschilt per paard. Als je de test af en toe vóór en na een psylliumkuur doet, weet je op een gegeven moment wat voor jouw paard normaal is.
Als je paard tot de risicogroepen behoort doordat het veel zand binnenkrijgt door de manier van voeren, probeer dit dan te veranderen. Tot die tijd kun je een regelmatige psylliumkuur geven.
Psylliumkuur
Een psylliumkuur is een zandverwijderkuur met behulp van psylliumvezels. Dit zijn zeer zachte vezels die een grote hoeveelheid water aan zich kunnen binden. Er komen slijmstoffen uit de vezels vrij zodra de vezels in aanraking komen met water.
Als de vezels in het spijsverteringskanaal komen, vormen ze een plakkerige massa vol met slijmstoffen waarbij allerlei afvalstoffen (waaronder zand) met de ontlasting worden afgevoerd en de slijmvliezen worden verzorgd.
Uit recent onderzoek blijkt dat voor het beste resultaat psyllium wordt gecombineerd met plantaardige vetzuren zoals lijnzaadolie of een mengsel van essentiële vetzuren.
Als kuurtje om zand te verwijderen wordt dit minimaal 1 week gegeven. Voor paarden die gevoelig zijn voor zandkoliek moet dit regelmatig (eens per 2 maanden) herhaald worden.
Voeren van psyllium
Je merkt het bindende vermogen van de psylliumvezels direct als je het klaarmaakt en vervolgens te lang laat staan. Het wordt een dikke pap.
Het voeren van psyllium gaat het beste door een slobber te maken van speciale brok, grasbrok of luzerne en dit even te laten staan. Als je klaar bent om te voeren, doe je de psyllium erin met nog een extra hoeveelheid water en dit geef je direct, niet laten staan.
Kwaliteit van psylliumvezels
Je denkt misschien dat psylliumvezels gewoon psylliumvezels zijn, maar die vlieger gaat niet helemaal op. Soms worden namelijk ook de zaden van de psylliumplant gebruikt, maar deze hebben veel minder de bindende eigenschappen dan de vezels. Als je kijkt naar het product zie je al verschil. De meest zuivere vorm is heel licht van kleur en wordt hierom ook wel ‘blond’ psyllium genoemd. Als je hier meer over wilt weten kun je dit artikel lezen.
Tot slot wordt psyllium niet in Nederland gekweekt en moet het over het algemeen van ver komen waar soms minder strenge regelgeving ( bijvoorbeeld over de manier waarop bestrijdingsmiddelen gebruikt worden) is. Daarom is het extra belangrijk om een betrouwbare leverancier te vinden. Onze psyllium is van de zuiverste kwaliteit die ook voor mensen veilig te gebruiken is! Met de bijgeleverde maatschep is het gemakkelijk te doseren, ook voor een zandkuurtje.
Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van een dierenarts.
Door de strenge Europese Claimsverordening mogen wij maar zeer beperkt informatie geven over de werking van producten.
Heb je vragen over onze producten of de toepassing ervan? Neem dan contact met ons op. Ons team van natuurgeneeskundig therapeuten en holistisch dierenarts adviseert je graag.
