Het is helaas de realiteit dat de meeste dieren minder lang leven dan hun mensen. Soms sterft een dier van ouderdom in zijn of haar slaap, soms moet een dier per plekke worden ingeslapen ten gevolge van een ongeluk of acute ondraaglijke pijn bij een ongeneeslijke ziekte. Maar veel vaker is het moment van sterven een bepaald keuzemoment dat bij de eigenaar ligt: wanneer is het leven klaar? Dat is en blijft heel erg moeilijk, ook al heb je je hele leven dieren.
We schreven al eerder over onze (gedeeltelijke) gedachtegangen over euthanasie.
Verschillende meningen
Vaak komt het moment dat je serieus over euthanasie moet gaan nadenken na een diagnose van een dierenarts. In veel situaties heb je daarna gelukkig nog tijd om je dier mee naar huis te nemen, het een en ander te laten bezinken en je dier, jezelf en je familie- en huisgenoten voor te bereiden op het naderende afscheid.
Als je werkelijk twijfelt aan de diagnose van je dierenarts, kan het geen kwaad een second opinion te vragen bij een andere dierenarts of specialist. Ook een natuurgeneeskundige kan je – in goed overleg met de dierenarts – helpen deze laatste levensfase van je dier zo goed mogelijk te begeleiden.
Wat wij echter nog weleens tegenkomen is dat er te lang doorgedokterd wordt. Waak ervoor dat je bij wijze van spreken van hot naar her rent, hopend op een wonderbaarlijke genezing of verbetering.
Om een moment van euthanasie te bepalen is het belangrijk goed te voelen, bij jezelf en je dier. Het kan ook erg helpen om erover te praten met vrienden die de band van jou en je dier begrijpen en praat er met andere dierenmensen over.
De laatste verantwoordelijkheid naar je maatje
Verschillende meningen en praten met mensen kunnen je helpen je hoofd en gevoel op orde te krijgen over deze laatste verantwoordelijkheid naar je dier toe. Als dierenmens heb je de verantwoordelijkheid om onnodig lijden bij je dier te voorkomen. Het moment om te bepalen wanneer het aardse bestaan dieronwaardig is, is lastig. Wanneer overstijgt de pijn het plezier?
Als er veel pijn is, kan de dierenarts in de laatste fase pijnstillers voorschrijven. Als er met veel kunst- en vliegwerk nog steeds sprake is van ondraaglijke pijn, is het tijd het inslapen van je dier te plannen.
Een andere pilaar die je kunt afwegen is in hoeverre je dier nog zijn of haar natuurlijke gedrag kan uitoefenen: kunnen eten, rustig slapen, stukje lopen, plassen en poepen. Dit is natuurlijk erg verschillend per diersoort en individueel dier. Het lastige hierbij is dat er goede en slechte dagen zullen zijn. Maar als de slechte dagen de overhand gaan voeren, kan het weleens tijd zijn.
Ik denk dat als je op deze manier een afweging maakt, je bijna nooit te vroeg bent. Een angst van veel diereigenaren, zeker als je deze keus nog niet vaak hebt hoeven maken.
Vraag het je dier
Als je openstaat voor diercommunicatie, kun je ook met je dier praten of een dierentolk vragen dit te doen. Ik ben van mening dat dit niet doorslaggevend mag zijn bij het maken van een beslissing bij een ernstig ziek dier. Een beslissing tot euthanasie moet genomen worden op basis medische gegevens en door goed naar het dier te kijken, maar je kunt het meenemen in je beslissing en om al je gevoelens een plekje te geven.
Vraag maar eens op een rustig moment aan je dier of hij of zij klaar is om te gaan en kijk wat er bij je opkomt.
Er zijn goede dierentolken die regelmatig bij dit soort vragen advies geven.
Sterven is een onderdeel van het leven
Wij mensen vinden ouderdom en aftakeling moeilijk. We zien het liever niet bij onze dierbaren en dus ook niet bij onze dieren. Toch hoort ouderdom ook bij het leven. Gebrekkige oude dieren mogen er ook zijn. Niet alles is ‘te fixen’.
Sterker nog, oudere dieren kunnen ons heel veel brengen. Accepteer dat het allemaal niet zo vlotjes meer gaat, geniet samen van de mooie dingen in het leven en elkaar.
Ieder levend wezen is van zichzelf en heeft zijn eigen levenspad te bewandelen. Wij noemen onszelf ‘eigenaar’, maar eigenlijk is dat iets heel geks om over jouw positie tegenover een ander dier te zeggen. Er mag (moet!) ruimte zijn voor een dier om op eigen tempo afscheid te nemen van het leven.
In sterrenstof verbonden
Veel dieren en mensen kiezen een rustig moment in afzondering uit om te sterven. Zeker bij katten gebeurt dat nog regelmatig. Ook hier is een les te leren.
Als je je voorbereidt op het moment van afscheid, maak de laatste uren dan niet te zwaar. Als je dit artikel tot zo ver hebt gelezen, ben je waarschijnlijk bekend met de sterke band die dier en mens kunnen hebben. Als jullie energie nog zo met elkaar verweven is, kan het voor het dier extra moeilijk zijn om rustig te gaan.
Natuurlijk ben je ongekend verdrietig, maar straal uit dat het goed is zo. Jullie hebben een prachtige tijd gehad samen en mooie herinneringen gemaakt. Dit gevoel mag voelbaar zijn.
Het is misschien een troostende gedachte dat mensen, dieren, planten en alles op deze aarde uiteindelijk allemaal met elkaar verbonden is. We zijn allemaal gemaakt uit sterrenstof. Het lichaam is slechts een tijdelijke manifestatie van energie, een hulpmiddel voor dit aardse bestaan. En we treden uiteindelijk weer terug naar dit sterrenstof.
Your body is away from me
but there is a window open
from my heart to yours
From this window,
like the moon
I keep sending news secretly
~ Rumi ~
Het moment van euthanasie
Naast alle gevoelens en emoties komen er helaas ook hele kille, praktische kanten kijken bij euthanasie. Lees hiervoor ook het eerder genoemde blog. Het LICG heeft ook goed artikel geschreven over sterven en rouw omtrent dieren.
Ieder kiest, in overleg met uitvoerend dierenarts, zijn eigen proces in het laten uitvoeren van euthanasie. Wat ik je wil meegeven is dat als het even kan het moment van inslapen op een voor het dier vertrouwde omgeving te doen en er zelf bij te blijven. Je dier heeft je nodig nu.
Als het dier leefgenootjes of kuddegenoten heeft, is het ook erg aan te raden deze afscheid te laten nemen. Soms voelt het overbodig, maar het kan ook prachtig en zelfs nodig zijn. Dieren rouwen ook en kunnen ernstig van de leg zijn als hun vriend opeens weg is.
Ondersteuning voor dier en mens
Dit is een supermoeilijke tijd voor alle betrokkenen. Rouw over huisdieren wordt vaak onderschat, terwijl het proces hetzelfde is als wanneer je een menselijke dierbare verliest.
Bach-Bloesem-remedies kunnen worden ingezet voor mens en dier in de dagen rondom het moment van afscheid. Rescue Remedy is een goede veilig keus, maar je kunt ook een Bach-Bloesem-therapeut een mengsel op maat laten maken.
Rustgevende kruiden kunnen ook helpen. Denk bijvoorbeeld aan dieren die bang zijn voor de dierenarts of nog vervoerd moeten worden. Maar ook voor jezelf.
Leestips:
Natuurgeneeswijzen voor honden & paarden, Margriet Dudok van Heel , hoofdstuk: Wanneer het lichaam niet meer verder kan
The Art of Racing in the Rain, Garth Stein (roman)
Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van een dierenarts.
Door de strenge Europese Claimsverordening mogen wij maar zeer beperkt informatie geven over de werking van producten.
Heb je vragen over onze producten of de toepassing ervan? Neem dan contact met ons op. Ons team van natuurgeneeskundig therapeuten en holistisch dierenarts adviseert je graag.
