Een aandoening aan de darmen die de laatste tijd erg in de belangstelling staat, is de hyperpermeabele darm. Hoewel de aandoening in de darmen zit, kunnen de symptomen zich heel ergens anders manifesteren. Het lijkt steeds vaker voor te komen en de verschillende termen vliegen je om de oren. Daarom leek het ons zinvol de zaken over deze aandoening eens op een rijtje te zetten.
De darmen
De darmen maken eigenlijk maar een klein onderdeel uit van de spijsvertering. Het hele spijsverteringsgestel loopt namelijk van de mond tot aan de kont. Het uiteindelijke doel van de spijsvertering is het afbreken van voedsel tot zeer kleine deeltjes die kunnen worden opgenomen in de bloedbaan. De darmen zijn essentieel voor een gezonde spijsvertering en dat is weer belangrijk voor een gezond leven. Wist je bijvoorbeeld dat maar liefst 80% van de weerstand wordt bepaald in de darmen?
Lekkende darm?
Een hyperpermeabele darm wordt ook wel ‘leaky gut’ of ‘lekkende darm’ genoemd. Deze termen zijn alleen niet correct. Als darmen daadwerkelijk lek zijn, ben je beter af bij de eerste hulp.
Een hyperpermeabele darm (vrij vertaald: verhoogd doorlaatbaar) is echter een vervelende klacht en kan de onderliggende oorzaak zijn van bijvoorbeeld huidproblemen en andere vormen van een verhoogde ontstekingsgevoeligheid.
Wat is een hyperpermeabele darm?
Het binnenste van de darm is bekleed met slijmvlies. Dit slijmvlies bevat enorm veel ‘uitstulpingen’ (villi). Zij vergroten het oppervlak van de darm en daardoor is er meer gelegenheid om voedingsstoffen op te nemen. Dit slijmvlies kan echter ontstoken raken, waardoor de opname van voedingstoffen door de darm verstoord wordt.
Het slijmvlies bevat minuscule openingen (tight junctions) die normaal alleen kleine, verteerde nutriënten doorlaten. De cellen die deze doorlaatbaarheid regelen zijn dicht met elkaar verbonden en de kleine villi rond deze cellen absorberen en transporten de goed verteerde nutriënten door de tight junctions naar de bloedbaan.
We spreken van een hyperpermeabele darm als deze tight junctions te veel openstaan waardoor ongewenste moleculen (zoals niet voldoende verteerd voedsel, bacteriën en toxinen) ook doorgelaten worden. Dit alles ontstaat onder invloed van een verhoogde ontstekingsgevoeligheid.
De hyperpermeabele darm als onderliggende oorzaak
Als je wel eens advies aan ons hebt gevraagd over jeuk bij je dier, dan is de kans groot dat er darmmiddelen zijn geadviseerd. De reden is dat (een begin van) een hyperpermeabele darm aan een aantal veelvoorkomende aandoeningen ten grondslag ligt:
- (voedsel)allergie
- huidproblemen zoals terugkerende gistinfecties (kan ook in de oren) of jeuk
- ontstekingsgevoeligheid en immuunreacties elders in het lichaam, bijvoorbeeld in de gewrichten of organen
- spijsverteringsklachten (IBS)
Hoe zit dat?
Wanneer te grote moleculen, zoals voedseldeeltjes, door de darmbarrière in de bloedbaan terechtkomen, komt het immuunsysteem in actie om deze vreemde deeltjes te vernietigen. Als er toxinen in het spel zijn, zal ook de lever aan de slag moeten. Omdat de spijsvertering steeds doorgaat en het niet om een tijdelijke situatie gaat, kan het lichaam dit niet bijhouden en veroorzaken deze deeltjes uiteindelijk ontstekingen in andere weefsels in het lichaam, zoals bijvoorbeeld in de huid.
Als de oorzaak van de problemen in de darm niet wordt aangepakt, zal de schade daar ook steeds groter worden.
De vreemde deeltjes bevatten proteïnes. Als deze vreemde deeltjes gedurende langere tijd door de darmwand heen komen, kunnen deze vreemde eiwitten de lichaamseigen proteïne gaan imiteren. Het lichaam maakt hier vervolgens antistoffen tegen, wat kan leiden tot auto-immuunaandoeningen.
Oorzaken van een hyperpermeabele darm
Op nummer 1 van de oorzaken van een hyperpermeabele darm staat verkeerde voeding. Andere oorzaken kunnen zijn:
- Overmatig gebruik van darmverstorende middelen
Medicatie zoals wormenkuren, prednison, overvaccinatie en antibiotica tasten de darmflora en darmwand aan. Acuut kan dit diarree of juist obstipatie geven, en op de lange termijn grotere problemen. Uiteraard moet deze medicatie gewoon gegeven worden als het nodig is, maar het is belangrijk om preventieve maatregelen te nemen om problemen te voorkomen en de middelen verstandig te gebruiken. - Parasieten
Parasieten zoals wormen en giardia bij honden en katten. Giardia is verantwoordelijk voor ongeveer 20% van de diarreeklachten bij hond en kat. Het gaat hierbij om een chronische besmetting. - Gebitsproblemen (vooral bij paarden)
Voor paarden is goed kunnen kauwen de eerste stap in een goede verdere spijsvertering. Als er problemen zijn met het gebit kan dit de ontstekingsgevoeligheid in het lichaam vergroten. - Stress
Het is alom bekend dat stress spijsverteringsklachten (zoals diarree of braken) kan veroorzaken. Daarnaast is het ook een aanslag op het immuunsysteem waardoor bacteriën en virussen meer kans krijgen. Dit kan leiden tot ontstekingen en op den duur tot een hyperpermeabele darm.
De rol van voeding
Zoals gezegd is slechte voeding vaak een (mede)oorzaak van een hyperpermeabele darm. Dit gaat dan over voeding die onnatuurlijk is voor een bepaalde diersoort. In de meeste commerciële voeding zit te veel graan en schadelijke toevoegingen zoals conserveermiddelen en kleurstoffen.
Schadelijke voedingsstoffen kunnen ook weer een verhoogde ontstekingsgevoeligheid geven. Een dieet dat niet bij de diersoort past, geeft daarnaast een verstoring in de darmflora en darmwand. Meer informatie over gezonde diervoeding vind je hier:
Food for thought over honden
Food for thought over katten
Food for thought over paarden
Het belang van ruwvoer
Wat zouden honden en katten eigenlijk moeten eten?
Actieplan bij een hyperpermeabele darm
Allereerst: we kunnen hier geen producten aanraden. Dat mag niet van de Claimsverordening én we geven je ook liever een op maat gesneden advies.
Wel kunnen we hier een aantal belangrijke stappen bespreken:
1. Oorzaak weghalen
De oorzaak achterhalen en weghalen vraagt kritisch kijken naar de verschillende aspecten van huisvesting (met het oog op stress), management (zoals het beleid voor medicatie zoals ontwormingsmiddelen) en voeding. Dit is belangrijk omdat het anders vechten tegen de bierkaai is.
- Licht het dieet van je dier door. Ga terug naar vers, dus zo min mogelijk bewerkte voeding. Vermijd te veel granen en koolhydraten. Voor honden en katten kan zuivel ook problematisch zijn.
- Ga bewust om met medicatie. Meten is weten. Schakel bijvoorbeeld voor inentingen over naar titeren (het bepalen van het gehalte aan antistoffen in het bloed) en doe een ontlastingsonderzoek alvorens routinematig te ontwormen. Voor parasietbestrijding zijn natuurlijke alternatieven het proberen waard.
- Ga na of er te veel negatieve stress is bij je dier en pak dit aan.
2. Aanvullingen op het herstel
Als de oorzaak weg is, kan er aan het herstel gewerkt worden.
- Voedingsstoffen en supplementen kunnen hier een belangrijke bijdrage aan leveren.
- Voor honden en katten is in deze fase het voeren van bottenbouillon een goede aanvulling.
- Voor alle dieren zijn voldoende vetzuren en nutriënten (MSM, glutamine) in deze fase belangrijk. Het kan een goed idee zijn om dit extra bij te voeren.
- Ook kruiden kunnen helpen de ontstekingen te verminderen en het herstel te bevorderen. Denk hierbij aan gember, zoethout en heemstwortel.
3. Herstel verder ondersteunen
- In deze stap wordt vaak pre- en probiotica aangeraden. Ook hier is de basis weer voeding. Voor honden en katten is rauw vlees het beste probioticum dat er is.
- Voor paarden moet het leeuwendeel van het dieet uit ruwvoer bestaan om de darmen gezond te houden.
Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van een dierenarts.
Door de strenge Europese Claimsverordening mogen wij maar zeer beperkt informatie geven over de werking van producten.
Heb je vragen over onze producten of de toepassing ervan? Neem dan contact met ons op. Ons team van natuurgeneeskundig therapeuten en holistisch dierenarts adviseert je graag.
