• Door: Chaja Beck-De Jong
• Leestijd: 6 minuten

Konijnen met overgewicht

Misschien denk je bij het lezen van de bovenstaande titel “Huh?! Kunnen konijnen nou óók al aan overgewicht lijden?? Straks blijken ze ook nog last te hebben van corona-kilo’s! Gekker moet het toch niet worden…..”

Het antwoord op beide vragen is bevestigend. Ja, konijnen kunnen lijden aan (zwaar) overgewicht en ja, konijnen kunnen last hebben van corona-kilo’s en inderdaad moet het niet gekker worden, want overgewicht is een risicofactor voor het welzijn en de gezondheid van een konijn.

Hoe weet je of je konijnen te zwaar zijn?

Er zijn een heleboel konijnenrassen, variërend van heel klein tot de grootte van een kleine hond. Uiteraard geldt voor die verschillende formaten ook een verschillend gewicht. Zo zal een dwergkonijn vaak op 0,6 – 1 kg zitten terwijl een Groot Lotharinger of een Vlaamse Reus wel 9 kg. kan wegen. Maar voor alle rassen geldt, dat je overgewicht niet alleen door middel van een weegschaal vast kunt stellen, maar ook met je blote oog kunt zien en, vooral, met je handen kunt voelen. (Overigens is regelmatig wegen van je konijn heel zinvol, omdat je dan niet alleen tijdig kunt signaleren of je konijn te zwaar wordt, maar ook of het plotseling mager wordt – wat zou kunnen duiden op parasieten of een ziekte als E. cuniculi.)

Op het moment dat je de ribben en/of de ruggengraat van je konijn niet of nauwelijks kunt voelen is er sprake van overgewicht. Ook als je onder de oksels vetrollen voelt of als de buik van je konijn uitzakt van het vet is er sprake van (ernstig) overgewicht.

De wam

Er wordt wel gezegd dat de wam, dat is de huidplooi die een vrouwelijk konijn onder haar kin heeft hangen (en bij sommige konijnen kan die wam echt heel fors zijn!) ook een teken is van overgewicht, maar dat is te kort door de bocht.
Een wam ontstaat onder invloed  van de vrouwelijke hormonen, de erfelijke aanleg, doorgemaakte zwangerschap(pen), de leeftijd en inderdaad ook nog de voeding. Het is dus mogelijk om een konijn te hebben dat keurig op gewicht is maar toch een stevige wam onder haar kin heeft hangen. Dan is het echt niet de bedoeling, dat konijn nog af te laten vallen!

Een konijn dat te dik is, is dat nou zo erg?

Ja! Gewichtsproblemen kunnen bij konijnen tot een heleboel vervelende problemen leiden, die soms zelfs fataal kunnen aflopen.
Ik noem er een paar.

• Konijnen die te dik zijn kunnen hun blindedarmkeutels niet meer opeten – die dikke buik zit gewoon te veel in de weg. Dat levert naar twee kanten problemen op. Enerzijds krijgt het konijn daardoor minder essentiële voedingsstoffen binnen en dreigen er vitaminetekorten, anderzijds loopt het konijn een grote kans op madenziekte. De niet opgegeten blindedarmkeutels blijven namelijk meestal aan zijn achterkant plakken, of komen onder zijn voetjes terecht of in een huidplooi. Hij wordt hierdoor superaantrekkelijk voor die dikke, groene vliegen die gek zijn op uitgesmeerde blindedarm-keutels en dat graag gebruiken als kraamkamer voor hun eitjes. De maden die daar uit komen graven zich een weg naar binnen toe en vergiftigen een konijn van binnenuit. Als dat niet gauw ontdekt en behandeld wordt is een konijn echt ten dode opgeschreven.
• Mede onder invloed van overgewicht kan een konijn pododermatitis (oftewel ontsteking van de voeten of sore hocks) ontwikkelen. Hierbij zie je in eerste instantie vaak alleen wat roze of rode plekjes onderaan de voetzolen. Meestal betreft het de achterpootjes, maar het kan ook de voorpoten treffen. Als er geen maatregelen worden getroffen gaan die kleine rode plekken over in grote ontstekingen, waarbij uiteindelijk chirurgisch ingrijpen het enige redmiddel is. Overgewicht is zeker niet de enige oorzaak van pododermatitis, maar de kans op het ontwikkelen van deze kwaal is groter bij konijnen met overgewicht dan bij konijnen die keurig op hun gewicht zitten.
• Problemen met de gewrichten, die chronisch overbelast worden en daar na een paar jaren pijnlijk tegen in opstand komen.
• Konijnen die te dik zijn worden moe van het meeslepen van hun eigen gewicht en hebben daardoor geen energie om rond te rennen, binkies te maken of te graven. Dat zet een vicieuze cirkel in gang want door minder beweging te nemen wordt het konijn dikker, waardoor het minder beweging neemt, waardoor het dikker wordt waardoor….etc. Een nare bijwerking hiervan is ook nog, dat door dat gebrek aan beweging de spiermassa afneemt en de bloedcirculatie minder goed wordt. Dat alleen al staat garant voor een minder goede gezondheidssituatie.

Alle reden dus, om het gewicht van je konijnen goed in de gaten te houden!

Maar hoe kan het dan toch, dat er zo veel konijnen te zwaar zijn?

Het antwoord daarop is eigenlijk heel simpel: als er geen andere factoren in het spel zijn, zoals een stofwisselingsstoornis, wordt een konijn te dik doordat het meer calorieën binnen krijgt dan het verbrandt. Dus door te veel of verkeerd eten te krijgen en te weinig beweging.
Er zijn nog steeds konijnen die hele boterhammen krijgen, naast een royale portie droogvoer. Dit is niet alleen eenzijdig eten, maar het bevat ook zoveel koolhydraten dat het niet anders kán dan dat zo’n konijn moddervet wordt.
Maar er zijn ook mensen die hun konijnen heel bewust en natuurlijk proberen te voeden en die tóch een te dik konijn hebben rondlopen! Ze voeren veel hooi, kruiden, groentes, een afgewogen hoeveelheid brokjes en nauwelijks tussendoortjes of extraatjes. Verder krijgt het konijn voldoende beweging – waar komt dat overgewicht dan vandaan?

Ook als konijnen voeding krijgen die qua samenstelling zoveel mogelijk uitgebalanceerd is en aansluit bij het natuurlijke voedingspatroon van een konijn, krijgt een konijn hiermee calorieën naar binnen.

Dit is zó vanzelfsprekend dat lijkt op het intrappen van een open deur. Maar toch is het goed om je dat soms eens te realiseren.

Wilde konijnen scharrelen

In het wild levende konijnen voeden zich met diverse soorten grassen, bladeren, takken en wilde kruiden. Allemaal ‘slankmakende’ dingen, zou je zeggen. Maar toch haalt een wild konijn hier voldoende voedingsstoffen uit om te leven, te rennen, te spelen en zich voort te planten.
Wij mensen geven onze huiskonijnen ook gras of hooi, gedroogde en/of verse kruiden, mogelijk ook takken en bladeren, dus eigenlijk datgene wat wilde konijnen zelf ook bij elkaar scharrelen in de natuur. Maar daarnaast geven wij onze konijnen meestal ook droogvoer, verschillende soorten groente en toch ook nog wel eens een lekker snackje. Tel daarbij op, dat onze konijnen misschien wel lekker rennen en graven in onze tuin, maar dat de acute nóódzaak om snel en over een grote afstand weg te rennen (namelijk omdat je achterna gezeten wordt door een hond of een vos) ontbreekt. Net zoals de noodzaak ontbreekt om een veilig hol te graven en uren te besteden aan het bij elkaar scharrelen van je kostje. De meeste huiskonijnen zullen daarom minder calorieën verbruiken dan hun wilde soortgenoten en meer calorieën aangeboden krijgen. Dat hoeft op zich geen probleem te zijn, maar het laat wel zien dat het wel erg makkelijk is om konijnen te krijgen die minstens aan de mollige kant zijn…

Corona-kilo’s

En dan heeft ook de afgelopen corona-periode er echt ook nog wel mee te maken. Konijnen kunnen namelijk hartveroverend bedelen en als ze iemand zien rondlopen die mógelijk iets lekkers zou kunnen gaan uitdelen en die misschien zelfs wel op weg is naar de koektrommel om iets lekkers te pakken voor bij zijn eigen eenzame kopje koffie – dan is de zwakke plek snel gevonden.
Het is namelijk ook best gezellig om je konijnen te verwennen met een lekker hapje en zeker als je een beetje sip thuis zit omdat je minder regelmatig naar je werk kunt, dan geeft zo’n meeknabbelend konijn je gewoon een goed gevoel.

Tel daar nog bij op, dat kinderen hier ook een grote rol in kunnen spelen omdat hun idee van ‘zorgen voor’ vaak gelijk staat met ‘uitdelen aan’.
En nu moeten de konijnen die door al deze verwennerijen wel erg opgedikt zijn langzaam (!!) gaan minderen. Geen snel crashdieet alsjeblieft, maar gewoon een kleiner snackje, een brokje minder, een iets minder volle hand kruiden. In een week of twee zullen deze konijnen weer terug op gewicht zijn zonder dat het ze erg strest.

Op gezond gewicht blijven

Er zijn een paar tips die je kunnen helpen je konijnen goed op gewicht te houden of te krijgen.

• Hooi staat natuurlijk 24/7 tot hun beschikking. Probeer eens te variëren in de plaatsen en manieren waar je het hooi aanbiedt. Een hooiruif, de onderbak van een konijnenkooi, een hooibal, middenin een tunneltje etc. Jij bent er van verzekerd dat je konijnen geen honger zullen lijden en daarom durf je het aan om ze verder wat gematigder te voeren. Voor een konijn is het passend bij het natuurlijke gedrag en helpt het ze om in beweging te komen.
• Maak gebruik van het natuurlijk leefritme van een konijn. Een konijn is een schemerdier en zijn natuurlijke eetmomenten zijn de (vroege) ochtend en de avond/nacht. Maar overdag liggen veel konijnen uren achter elkaar te rusten, afgewisseld met korte actieve momenten waarop ze wat hooi of kruiden komen knabbelen. Maar het is nergens voor nodig om ze midden op de dag wakker te maken om ze iets extra’s aan te bieden! Zelfs als je zelf aan de koffie met gebak gaat – laat die konijnen maar lekker tutten in het hooi. Zijn ze er de afgelopen maanden aan gewend geraakt om met je mee te snoepen? Waarschijnlijk dooft dat dan nu langzamerhand wel uit. Probeer tot die tijd wat bescheidener te zijn in je traktatie, dat helpt ook al.
• In veel gevallen zijn brokjes de grote dikmakers. Niet omdat brokjes per definitie zo slecht zijn, maar omdat ze van brokjes in hoog tempo een heleboel wegknabbelen en daardoor in een kwartier tijd de calorieën van een hele dag binnenkrijgen. Maar een uurtje later zijn ze die bak brokjes al vergeten en hebben ze best trek in een volgend hapje. Oplossingen hiervoor: strooi de brokjes over de grond uit, zodat ze brokje voor brokje moeten gaan zoeken. Dat kan ook in een treatball, maar in de praktijk blijkt zo’n vrije zoekmethode vaak beter te werken.
• Verschillende grote voermerken bieden ook voer aan dat juist geschikt is voor konijnen met overgewicht. Deze voersoorten bevatten dan meestal minder koolhydraten (suikers!) en meer vezels.
• Stimuleer ze in het bewegen! Tunnels, graafmogelijkheden, bruggetjes en voer dat je ophangt, verstopt of verspreidt daagt uit tot bezig zijn en bewegen. Mensen meten de hoeveelheid beweging die een konijn krijgt vaak af aan het aantal rondjes die een konijn door de ren racet, maar in feite is het regelmatig bezig zijn minstens zo belangrijk
• En de laatste tip: let op die konijnen die steeds meedelen met het eten van hun partner! Sommige konijnen kunnen dat héél sneaky doen, maar als je een konijnenpaar hebt waarvan één van de twee superslank is en de ander flink aan de mollige kant, dan mogen je alarmbellen gaan rinkelen!

Waarschijnlijk blijft voor alle konijnen het gevaar van overgewicht op de loer liggen. Maar als je je konijn zoveel mogelijk beweging en ruimte biedt en zo weinig mogelijk onnodige calorieën, dan is de kans op de gezond en slank konijn toch echt wel groot.

Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van een dierenarts.

Door de strenge Europese Claimsverordening mogen wij maar zeer beperkt informatie geven over de werking van producten.
Heb je vragen over onze producten of de toepassing ervan? Neem dan contact met ons op. Ons team van natuurgeneeskundig therapeuten en holistisch dierenarts adviseert je graag.