• Door: Melody Eveleens
• Leestijd: 4 minuten

Onbekend én onbemind: de hertenluisvlieg bij paarden

Als je niet op de Veluwe of in Frankrijk woont, is de kans best groot dat je nog nooit van de hertenluisvlieg bij paarden hebt gehoord. Ik hoop voor je dat je dit beestje ook niet tegen gaat komen. Luisvliegen zijn vervelende parasiterende vliegen waar zelfs de meest brave paarden volledig dol van kunnen worden.

Soorten luisvliegen

Er zijn verschillende soorten luisvliegen die in verschillende maanden het meest actief zijn.

De hertenluisvlieg houdt het meest van wild: reeën, herten en wilde zwijnen. In bosrijke gebieden waar deze dieren veel voorkomen, vind je ze dan ook het meest. In september en oktober zijn ze het meest actief.

De paardenluisvlieg is fan van schapen, rundvee en paarden. Deze vlieg is het meest actief van mei tot en september. Deze soort is een stukje groter dan de hertenluisvlieg.

Beide soorten zijn dus niet vies van paarden, ze kunnen ook mensen bijten en geven dezelfde overlast.

De luisvliegen komen nog niet in alle delen van Nederland voor. Ze rukken vanuit Frankrijk op naar het noorden. In Nederland komen ze vooral voor op de Veluwe, maar ze zijn ook al gesignaleerd in het polderlandschap. Ze kunnen zeer plaatselijk voorkomen, in bepaalde stukken bos bijvoorbeeld.

Een hertenluisvlieg op een mensenhuid. Let vooral op de klauw-achtige pootjes, daarmee hebben ze geweldige grip. Bron: Wikimedia Commons

Parasiet

Luisvliegen zijn parasieten. In een vroeg stadium hebben ze vleugels en laten ze zich vaak vanuit bomen op grote dieren (zoals wild, een paard of mens) vallen. Ze hebben klauw-achtige pootjes waarmee ze razendsnel in alle richtingen over de vacht van je paard kunnen rennen. Ze zoeken een stukje zachte huid en bijten zich hierin vast om zich te voeden met bloed. Op een gegeven moment vallen hun vleugels af. Het vrouwtje is per keer zwanger van één larve, die als pop wordt gelegd op de vacht van de gastheer.

Paarden op hol

Zelfs het meest brave, betrouwbare paard kan volledig doordraaien van een luisvlieg. Denk aan op hol slaan, rondrennen of wild om zich heen slaan.

De paniek komt door twee zaken. Ten eerst de luisvlieg die over z’n lichaam beweegt. Anders dan andere vliegende insecten, laat de luisvlieg zich niet wegjagen door een zwiepende staart, stampende benen of happen met de mond. Met hun pootjes hebben ze een goede grip en ontwijken ze razendsnel de bewegingen van het paard terwijl ze over de vacht rennen. Dit kriebelt afschuwelijk.

Daarnaast steken luisvliegen op heel gevoelige delen, daar waar geen of weinig vacht is: bij de liezen, de koker (ruin, hengst), de uier, de vulva (merrie), onder de staartwortel en bij de anus.

Bij mensen doet zo’n beet echt zeer (denk aan een flinke dazenbeet). Het geeft een grote bult en kan een ontstekingsreactie veroorzaken. Bij paarden lijkt er een iets minder heftige reactie op te treden, maar we kunnen aannemen dat het flink zeer doet. Bij sommige dieren treedt er ook een ontstekingsreactie op.

Er zijn een paar gevallen bekend waarbij de luisvlieg in de huid ging zitten en daar haar pop of larve legde wat een flinke ontstoken bult opleverde.

Wat te doen tegen hertenluisvlieg

De luisvlieg is een hardnekkig beestje. Het kan zomaar zijn dat een vliegendeken en insectenspray niet voldoende helpen omdat ze zich gewoon nergens wat van aantrekken. Onze tips:

• Dit klinkt misschien gek, maar eerst wat tips om de vliegen te vangen. Als je paard door het lint gaat, let dan ook echt op je eigen veiligheid. Die kriebel kan zo gekmakend zijn, dat zelfs een paard dat nooit bewust naar je zou slaan, wild kan uithalen met z’n benen. Op stal of bij een afrastering bestaat er de kans dat je paard zich blesseert.
• Check je paard dus als je hem van de weide haalt of als hij onrustig is. Het is ook aan te raden om goed op deze vliegen te controleren voor je je paard op de trailer laadt. Afhankelijk van je eigen reflexen kan het een hele uitdaging zijn om de luisvlieg te vangen, zoals gezegd zijn ze vliegensvlug. Je kunt een stukje ducttape gebruiken om ze te vangen en daarna de tape dubbelvouwen. Ook op een buitenrit kan het handig zijn ducttape mee te nemen voor onderweg.
• Als je je paard aan het checken bent en de vliegen zijn te vlug voor je om te vangen, kun je ook een spray paraat houden. Als je ze sprayt met insectenspray, alcoholoplossing of zelfs een beetje haarlak, zitten ze even stil en kun je ze pakken.
• Een vliegendeken met buikflap kan gedeeltelijk helpen, maar daar kunnen ze natuurlijk ook gewoon onder komen. En daarbij, op de plekken waar ze graag steken, zit een vliegendeken niet. Voor een buitenrit kan het echter wel fijn zijn.
• De luisvlieg heeft een plat en taai lichaam, je krijgt hem niet zomaar dood. In zeepsop, met een hoevenkrabber of tussen je nagels wil nog wel eens lukken.
• De onbehaarde plekken waar de luisvlieg graag steekt kun je ‘invetten’ met een flinke dot vaseline, wolvet of olie in een oude sprayfles. Dus op de liezen, rond de geslachtsdelen, anus, staartwortel en uiers. Bij weidegang moet je dit waarschijnlijk 2x daags doen. Door het vettige laagje kunnen de luisvliegen niet goed hechten en zoeken ze hopelijk verder.

Het goede nieuws

Het lijkt erop dat paarden die al wat langer in een gebied met luisvliegen wonen, wennen aan het gevoel van de vliegen over hun huid. De hele heftige reactie van de vliegen over hun lijf, zal dus wat afnemen.

Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van een dierenarts.

Door de strenge Europese Claimsverordening mogen wij maar zeer beperkt informatie geven over de werking van producten.
Heb je vragen over onze producten of de toepassing ervan? Neem dan contact met ons op. Ons team van natuurgeneeskundig therapeuten en holistisch dierenarts adviseert je graag.