Artisjok – Cynara scolymus

Artisjok ken je misschien wel uit de keuken, maar deze bijzondere plant wordt ook graag gebruikt in de kruidengeneeskunde. Het heeft een affiniteit met de lever en spijsvertering. Artisjok werkt onder andere leverbeschermend en helpt de vetvertering.

De artisjok, een distel behorend tot de composietenfamilie (Asteraceae), vindt zijn oorsprong in het Middellandse Zeegebied en is een ondersoort van de kardoen (Cynara cardunculus), die ook in dezelfde regio voorkomt. De geschiedenis van deze plant gaat terug tot 500 v.Chr., waar hij gedijde in Egypte, Perzië, Turkije en Griekenland onder de naam kardoen. Hedendaags wordt kardoen nog steeds gekweekt als sierplant in moestuinen vanwege zijn imposante verschijning met grote afmetingen en prachtige bloemhoofden.

Familie

Binnen de composietenfamilie hebben de planten bloemen die dicht opeengepakt zijn, waardoor het lijkt alsof de plant slechts één bloem heeft. In deze familie wordt zo’n groep bloemen een (bloem)hoofdje genoemd. Deze hoofdjes kunnen bestaan uit buisbloemen, lintbloemen of een combinatie van beide.

Bekende planten binnen deze familie zijn onder andere de paardenbloem en het madeliefje.

Uiterlijk

De artisjok groeit tot ongeveer een meter in hoogte en breedte, waarbij sommige kweekvormen nog groter kunnen worden. De plant heeft grote, puntige, grijsgroene, leerachtige bladeren die eetbaar zijn en zowel aan de basis als aan de bloemstengels voorkomen. Het bloemhoofd van de wilde plant is paars en bestaat enkel uit buisbloemen, maar er kweekvormen met verschillende kleuren verkrijgbaar. De bloeiperiode vindt meestal plaats in augustus en september.

Relaties met dieren

De artisjok is een aantrekkelijke plant voor bijen, hommels, vlinders en de putter (distelvink). Deze kleurrijke zangvogel eet graag zaden van distels.

In Nederland

Hoewel de artisjok in Nederland kan groeien als een meerjarige plant, is het nodig om het tegen strenge vorst te beschermen door bijvoorbeeld het afdekken van de wortelstokken of het verplaatsen naar een kas of binnenshuis tijdens de winter. De plant gedijt goed op een warme, (vrij) droge plek in de zon of halfschaduw en heeft weinig specifieke eisen. In Nederland groeit de plant minder overvloedig dan in Frankrijk en Zuid-Europa.

Bijzonderheden

Artisjok staat bekend als groente en wordt vaak gebruikt in diverse culinaire recepten. De bloemknop moet worden geoogst net voordat de bloem opengaat, en zowel de bloemknoppen als de bladeren zijn eetbaar. Artisjokharten zijn een culinaire lekkernij en worden vaak verwerkt in feestelijke gerechten. De blaadjes kunnen na het koken van de artisjok worden afgeschraapt met de tanden.

Toepassingen bij dieren in de kruidengeneeskunde

Naast zijn culinaire waarde heeft de artisjok ook toepassingen in de kruidengeneeskunde, zowel voor mensen als dieren. De bladeren en wortels van de artisjok bevatten bitterstoffen die de galafscheiding door de lever stimuleren, waardoor het een galvormend en galdrijvend effect heeft. Artisjok bevat polyfenolen die de lever beschermen tegen beschadiging.
Het staat ook bekend om zijn krampstillende werking op de galwegen en het bevorderen van de spijsvertering en leverfunctie. De plant heeft gunstige effecten op het cholesterolgehalte (wetenschappelijk aangetoond sinds 1957) met cynarine als belangrijkste werkzame stof. Daarnaast is de plant rijk aan flavonoïden, fytosterol en enzymen.

Bovendien heeft de artisjok een lichte diuretische werking op de nieren, waardoor het nuttig kan zijn bij vochtophoping, bij een verhoogd urinezuurgehalte en ter preventie van nierstenen.

Te gebruiken bij

• Spijsverteringsmoeilijkheden
• Zwakke leverwerking
• Trage stoelgang
• Cholesterolproblemen
• Gebrekkige eetlust
• Verminderen kramp en winderigheid
• Stimuleren van de vetvertering
• Afvoer van afvalstoffen

Raadpleeg voor het gebruik van kruiden altijd een deskundige, vooral in gevallen van zwangerschap, lactatie, ziekte of medicatiegebruik. Voor meer informatie kun je contact met ons opnemen.

Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van een dierenarts.

Door de strenge Europese Claimsverordening mogen wij maar zeer beperkt informatie geven over de werking van producten.

Heb je vragen over onze producten of de toepassing ervan? Neem dan contact met ons op. Ons team van natuurgeneeskundig therapeuten en holistisch dierenarts adviseert je graag.